ಖಾಂಡವವೇ ನನಗಾಹಾರ! (Khandavave Nanagahara!)

ಲೇಖಕರು : ಪ್ರೊ. ಕೆ. ಎಸ್. ಕಣ್ಣನ್
ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿರಿ (lekhana@ayvm.in)

ಆತನು ಹಾಗೆ ಹೇಳಲು, "ಯಾವ ಆಹಾರದಿಂದ ನಿನಗೆ ತೃಪ್ತಿಯಾಗುವುದು ಎಂಬುದನ್ನು ಹೇಳು. ಅದಕ್ಕೆ ನಾವು ಯತ್ನಿಸುತ್ತೇವೆ" ಎಂದರು, ಅವರು.  ಆಗ ಅವನು ಹೇಳಿದನು. 

"ನನಗೆ ಅನ್ನ ತಿನ್ನುವ ಅಪೇಕ್ಷೆಯಿಲ್ಲ. ನಾನು ಅಗ್ನಿಯೆಂಬುದನ್ನು ಅರಿಯಿರಿ. ನನಗೆ ಅನುರೂಪವಾದ ಅನ್ನವು ಯಾವುದೋ ಅಂತಹುದನ್ನು ಕೊಡಿ. ಈ ಖಾಂಡವ-ವನವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವವನು ಇಂದ್ರ. ಆ ಮಹಾತ್ಮನ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಇದು ಒಳಪಟ್ಟಿರುವುದರಿಂದ ನಾನಿದನ್ನು ಸುಡಲಾರೆ. ಆತನ ಮಿತ್ರನಾದ ತಕ್ಷಕನು ಇಲ್ಲಿಯೇ ಸದಾ ಸಪರಿವಾರನಾಗಿ ವಾಸಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಇಂದ್ರನ ಪ್ರಭಾವವಿರುವುದರಿಂದ ಇದನ್ನು ನಾನು ಸುಡಲಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ತಕ್ಷಕನ ಇರುವಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಇಲ್ಲಿರುವ ಅನೇಕ ಜೀವಿಗಳಿಗೂ ರಕ್ಷೆಯಾಗಿಬಿಟ್ಟಿದೆ. ಇಂದ್ರನ ತೇಜಸ್ಸಿರುವ ಕಾರಣ ನಾನಿದನ್ನು ಸುಡಬೇಕೆನಿಸಿದರೂ ಸುಡಲಾರೆ. ನಾನಿದನ್ನು ಸುಡಹೊರಟರೆ ಇಂದ್ರನು ಮೋಡಗಳಿಂದ ಮಳೆಗರೆದುಬಿಡುವನೇ ಸರಿ. ಎಂದೇ ಇದನ್ನು ಸುಡಬಯಸಿದರೂ ಸುಡಲಾರೆ. ನೀವಿಬ್ಬರೂ ಅಸ್ತ್ರವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಬಲ್ಲವರು. ಅಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾದ ತಮ್ಮ ಜೊತೆಗಾರಿಕೆಯಿದ್ದಲ್ಲಿ, ಈ ಖಾಂಡವವನ್ನು ದಹಿಸುವೆ. ನಾನು ಆಹಾರವನ್ನಾಗಿ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತಿರುವುದು ಇದನ್ನೇ. 

ತಾವಿಬ್ಬರೂ ಅಸ್ತ್ರವಿದರು. ತಮ್ಮ ಸಹಾಯದೊಂದಿಗೆ ಮೇಲಿಂದ ಬೀಳುವ ಜಲಧಾರೆಯನ್ನೂ ತಾವು ತಡೆಯಬೇಕು; ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಓಡಿಹೋಗುವುದನ್ನೂ ತಡೆಯಬೇಕು" ಎಂದನು.

ಖಾಂಡವದ ಹಿಂದಿನ ಕಥೆಯೊಂದಿದೆ. ಹಿಂದೆ ಶ್ವೇತಕಿ ಎಂಬ ರಾಜನಿದ್ದ. ಇಂದ್ರನಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಬಲ ಹಾಗೂ ಪರಾಕ್ರಮಗಳು ಅತನವು. ಅಂದಿನ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಅವನ ಹಾಗೆ ಯಜ್ಞ ಮಾಡುವವನೂ ದಾನಶೀಲನೂ ಧೀಮಂತನೂ ಮತ್ತೊಬ್ಬನಿರಲಿಲ್ಲ. ಭಾರಿ ದಕ್ಷಿಣೆಗಳನ್ನಿತ್ತು ಆತನು ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಯಜ್ಞಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದನು. ದಿನದಿನಕ್ಕೂ ಆತನಿಗೆ ನಾನಾ ಯಜ್ಞಗಳನ್ನೂ ನಾನಾದಾನಗಳನ್ನೂ ಬಿಟ್ಟು ಬೇರಾವುದರ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಬುದ್ಧಿಯೋಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.

ಈ ಧೀಮಂತನು ಋತ್ವಿಕ್ಕುಗಳನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಈ ಪರಿಯಲ್ಲಿ ಯಜ್ಞ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಮತ್ತು ಆ ಋತ್ವಿಜರಾದರೂ ಯಜ್ಞ-ಧೂಮಗಳಿಂದ ಕಣ್ಣುಬೇನೆಗಳಿಗೊಳಗಾದರು! ಹೀಗೆಯೇ ಬಹುಕಾಲ ಕಳೆಯಿತು. ಖೇದದಿಂದ ಅವರು ರಾಜನನ್ನು ತೊರೆದುಹೋದರು. ಮತ್ತೆ ಯಜ್ಞಾರ್ಥವಾಗಿ ಆ ಋತ್ವಿಕ್ಕುಗಳನ್ನು ರಾಜನು ಪ್ರಚೋದಿಸಿದನಾದರೂ ಅವರು ಯಜ್ಞಕ್ಕೆ ಬರಲಿಲ್ಲ. ಕೊನೆಗೆ ಅವರುಗಳಿಂದಲೇ ಅನುಮತಿಯನ್ನು ಪಡೆದು, ಬೇರೆ ಋತ್ವಿಕ್ಕುಗಳನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಆತನು ಯಜ್ಞಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದ.

ಕೆಲಕಾಲ ಕಳೆಯಿತು. ನೂರುವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ನಡೆಯುವ ಯಾಗವೊಂದನ್ನು ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಆತನು ಮನಸ್ಸು ಮಾಡಿದನು. ಆದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಯಾವ ಋತ್ವಿಕ್ಕುಗಳೂ ದೊರೆಯಲಿಲ್ಲ. ಮಹಾಪ್ರಯತ್ನವನ್ನೇ ರಾಜನು ಮಾಡಿದನು. ತನ್ನ ಮಿತ್ರರನ್ನೂ ಜೊತೆಮಾಡಿಕೊಂಡು ಹೋಗಿ. ಋತ್ವಿಕ್ಕುಗಳ ಪಾದಗಳಿಗೆರಗಿದನು, ಸಾಂತ್ವನದ ಮಾತುಗಳನ್ನಾಡಿದನು, ಬೇಜಾರನ್ನೇ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳದೆ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಅವರನ್ನು ಅನುನಯಗೊಳಿಸಿದನು. ಆದರೆ ಆತನ ಅನುನಯಕ್ಕೆ ಅವರು ಮಣಿಯಲಿಲ್ಲ.

ಕೋಪಗೊಂಡ ಆತನು ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿದ್ದ ವಿಪ್ರರನ್ನು ಕೇಳಿದನು: ನಾನೇನಾದರೂ ಪತಿತನಾಗಿದ್ದರೆ, ಅಥವಾ ತಮ್ಮ ಶುಶ್ರೂಷೆಯಲ್ಲಿ ನಿಷ್ಠನಾಗಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ನಿಮ್ಮ ತಿರಸ್ಕಾರಕ್ಕೆ ನಾನು ಯೋಗ್ಯನಾಗಬಹುದು, ತಾವು ನನ್ನನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಬಹುದು. ಹಾಗಿಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದ ತಾವು ನನ್ನ ಯಜ್ಞಶ್ರದ್ಧೆಯನ್ನು ಕೆಡವುವುದು ಸರಿಯಲ್ಲ. ಹಾಗೆಯೇ ನನ್ನ ಅಪರಾಧವೆಂಬುದೇ ಇಲ್ಲದಿರುವಲ್ಲೂ ನನ್ನನ್ನು ತಾವು ಪರಿತ್ಯಜಿಸುವುದು ಸರಿಯಲ್ಲ. 

ನಾನು ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಶರಣಾಗಿದ್ದೇನೆ. ಹಾಗಿರಲು, ತಾವು ಪ್ರಸನ್ನರಾಗುವುದೇ ಉಚಿತವಲ್ಲವೇ?

ಸೂಚನೆ : 29/12/2024 ರಂದು ಈ ಲೇಖನವು ಹೊಸದಿಗಂತ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದೆ.

ಯಕ್ಷ ಪ್ರಶ್ನೆ 118 (Yaksha prashne 118)

ಲೇಖಕರು : ವಿದ್ವಾನ್ ನರಸಿಂಹ ಭಟ್
ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿರಿ (lekhana@ayvm.in)

ಪ್ರಶ್ನೆ –  118 ಪುರುಷನೆಂದರೆ ಯಾರು?

ಉತ್ತರ - ಪುಣ್ಯಕರ್ಮದ ಕಾರಣದಿಂದ ಬರುವ ಯಾವ ಯಶಸ್ಸು ಎಂಬ ಶಬ್ದವು ಆಕಾಶ ಮತ್ತು ಭೂಮಿ ಎರಡನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆಯೋ, ಆ ಯಶಸ್ಸು ಎಂಬ ಶಬ್ದ ಎಲ್ಲಿಯತನಕ ಇರುತ್ತದೆಯೋ, ಅಂತಹ ಆಕಾಶ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯನ್ನು ವ್ಯಾಪಿಸಿದ, ಆ ಶಬ್ದದ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಿಂದ ಆರಂಭಿಸಿ ಲಯದವರೆಗಿನ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಕಾಲಕ್ಕೆ ವ್ಯಾಪಿಸಿದ ಮನುಷ್ಯನನ್ನೇ 'ಪುರುಷ' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.  

ಪುರುಷನು ಯಾರು? ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಧರ್ಮರಾಜನು ದೀರ್ಘವಾದ ಉತ್ತರವನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ. ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಬೇಕಾದ ಕರ್ಮವನ್ನು ಯಾರು ಮಾಡಿರುತ್ತಾನೋ ಅವನನ್ನು ಜನರು ಕೊಂಡಾಡುತ್ತಾರೆ. ಜನರ ಮಾತು ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸುಗಳಲ್ಲಿ ಆ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮನೆಮಾಡಿರುತ್ತಾನೆ. ಒಬ್ಬನಿಂದ ಮತ್ತೊಬ್ಬನಿಗೆ ಹೀಗೆ ಯಶೋಗಾಥೆಯು ಮುಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಯ ಜನರಿಗೆ ಪಸರಿಸುತ್ತಾ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂತಿಹ ಅತಿವಿಶಿಷ್ಟವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಈ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿರುವ ಜನಸಮೂಹವು ಗುರುತಿಸುತ್ತಾ, ಸ್ತುತಿಸುತ್ತಾ ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ಯಶೋಗಾಥೆಯು ಪಸರಿಸಿ ಪಸರಿಸಿ ಕೇವಲ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಮಾತ್ರ ವ್ಯಾಪಿಸದು; ಅದು ಅಂತರಿಂಕ್ಷ ಅಲ್ಲ, ಸಪ್ತ ಊರ್ಧ್ವಲೋಕಗಳನ್ನು ವ್ಯಾಪಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಆಶ್ಚರ್ಯವೇನೂ ಇಲ್ಲ. ಅಂದರೆ ಯಶೋಗಾಥೆಯ ಶಬ್ದವು ಭೂಮಿ ಅಂತರಿಕ್ಷ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ವ್ಯಾಪಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದರ್ಥ. 

ಈ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಮಾರ್ಮಿಕವಾದ ವಿಷಯ ಅಡಗಿದೆ; ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯವಾದ ಅಂಶವೂ ಸೇರಿದೆ. ಶಬ್ದವು ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಆಕಾಶದ ಗುಣವಾಗಿದೆ. ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಿ ಆಕಾಶವೆಂಬ ಅವಕಾಶವಿರುತ್ತದೆಯೋ ಅಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಶಬ್ದವು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಶಬ್ದವನ್ನು ಆಕಾಶಗುಣ ಎಂದು ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮತ್ತು ಆಕಾಶ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತದೆಯೋ ಅಲ್ಲೆಲ್ಲ ಶಬ್ದವು ಇರುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ತಾತ್ಪರ್ಯವಾಗಿದೆ. ಆಕಾಶವು ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಿಲ್ಲೆದೇ ಅವಕಾಶವೆಂಬ ಶಬ್ದ ವ್ಯಾಪಿಸಲು ಬೇಕಾದ ಅನುಕೂಲತೆ ಇರುವಡೆಯೆಲ್ಲಾ ಅಂದರೆ ಚತುರ್ದಶ ಲೋಕಗಳನ್ನು ವ್ಯಾಪಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಆ ಸ್ಥಳಗಳೆಲ್ಲೆಲ್ಲ ವ್ಯಾಪಿಸುವ ಅವಕಾಶ ಈ ಶಬ್ದಕ್ಕಿದೆ. ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಯಶಸ್ಸಿನ ಕಥನವು ಶಬ್ದರೂಪವನ್ನು ತಾಳುತ್ತದೆ. ಅದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಆ ಶಬ್ದವು ಭೂಮಿ ಅಂತರಿಕ್ಷ ದ್ಯುಲೋಕಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ವ್ಯಾಪಿಸುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅಂತಹ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಕೊಂಡಾಡದೆ ದೇವತೆಗಳು ಸ್ತುತಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಆ ಪುರುಷನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಕೊಡುವ ಗೌರವ - ಆದರವಷ್ಟೇ. 

ಶಬ್ದದ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಿಂದ ಹಿಡಿದು ಲಯದವರೆಗಿನ ಎಷ್ಟು ಕಾಲ ಘಟಿಸುತ್ತದೆಯೋ ಆ ಕಾಲಮಾನಕ್ಕೆ ಯಾವ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಪುರುಷನ ಸಂಬಂಧವು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆಯೋ ಅವನನ್ನೇ ನಿಜವಾಗಲೂ ಪುರುಷ ಎನ್ನಬೇಕು ಎಂದು ಧರ್ಮರಾಜನು ಉತ್ತರವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಾನೆ. ಅಂದರೆ ಶಬ್ದದ ಉತ್ಪತಿ ವಿನಾಶದ ಕಾಲವು ಅಷ್ಟು ಕ್ಷಣಿಕವಲ್ಲ; ಅದು ಅಗಣಿತಕಾಲವನ್ನು ವ್ಯಾಪಿಸಿದ ಕುರುಹು ಎಂಬ ಅರ್ಥ ಇದರಿಂದ ಲಭಿಸುತ್ತದೆ. ಶಬ್ದವು ಕ್ಷಣಿಕವಾದುದು. ಅದು ಮೂರು ಕ್ಷಣಮಾತ್ರ ಇರುವ ಸ್ವಭಾವ ಉಳ್ಳದ್ದು ಎಂದು ಕೆಲವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇನ್ನು ಕೆಲವರು ಶಬ್ದವು ನಿತ್ಯವಾದುದು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಆದರೂ ಉತ್ಪನ್ನವಾದ ಯಾವ ಶಬ್ದವಿರುತ್ತದೆಯೋ ಅದಕ್ಕೆ ನಾಶ ಎಂಬುದೂ ಅಷ್ಟೇ ನಿಶ್ಚಿತ. ಅಂದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ ಶಬ್ದವು ಶಬ್ದದಿಂದ ಶಬ್ದವು ಉಂಟಾಗಿ ಸಮುದ್ರದ ತೆರೆಯಂತೆ ಇರುವ ಶಬ್ದವನ್ನು ಹೇಳುವಂತಹದ್ದು. ಅಂದರೆ ಇಲ್ಲಿನ ಯಶಸ್ಸು ಎಂಬ ಶಬ್ದತರಂಗವು ಪುರುಷನ ಕಾಲಮಾನವನ್ನು ವ್ಯಾಪಿಸಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಆದರೆ ಪುರುಷನ ಮಾನ ಎಷ್ಟು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಯಾವುದು ಮಾನ? ಎಂಬ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯಬೇಕಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀರಂಗ ಮಹಾಗುರುವು ಹೇಳುವಂತೆ ಒಂದು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಜೀವಮಾನವೆಂದರೆ ಆತ್ಮವು ಜೀವಭಾವವನ್ನು ತಳೆದು ಜೀವನವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಮಾಡಿ ಜೀವಭಾವವನ್ನು ಕಳೆಯುವ ಕಾಲವೇ ಜೀವನ, ಅಷ್ಟು ಕಾಲವನ್ನು ವ್ಯಾಪಿಸಿದ ಜೀವಿಯನ್ನೇ ಪುರುಷ ಎಂದು ಕರೆಯುವುದು.    

ಸೂಚನೆ : 29/12/2024 ರಂದು ಈ ಲೇಖನವು ಹೊಸದಿಗಂತ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದೆ.

ಶ್ರೀರಾಮನು ಶಿವಧನುಸ್ಸನ್ನು ಮುರಿದದ್ದರ ಮರ್ಮ (Śriramanu Sivadhanussannu Muridaddara Marma)

ಲೇಖಕರು : ಡಾ. ಹಚ್.ಆರ್. ಮೀರಾ

(ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿರಿ lekhana@ayvm.in)

ಶ್ರೀರಾಮನು ಶಿವಧನುಸ್ಸನ್ನು ಮುರಿದ ಕಥೆಯನ್ನು ತಿಳಿಯದವರಿಲ್ಲ. ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣರು ಯಜ್ಞರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಮಾಡಿಯಾದಮೇಲೆ, ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರೊಂದಿಗೆ ಜನಕನ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ಮಿಥಿಲೆಗೆ ಹೋದರು. ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರಿಗೆ ಜನಕನ ಬಳಿಯಿದ್ದ ಶಿವಧನುಸ್ಸಿನ ಬಗ್ಗೆ ಗೊತ್ತಿತ್ತು. ರಾಮನು ಯಾರೆಂದೂ ಅವರಿಗೆ ತಿಳಿದೇ ಇತ್ತು. ಜಗತ್ಕಲ್ಯಾಣವಾಗಬೇಕಿದ್ದರಿಂದ ಈ ದೇವನಾಟಕವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುವಲ್ಲಿ ಅವರೂ ಪಾತ್ರವಹಿಸಬೇಕಿತ್ತು. ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣರು ಶಿವಧನುಸ್ಸನ್ನು ನೋಡುವ ಸಲುವಾಗಿ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದಿರುವರೆಂದು ಜನಕರಾಜನಿಗೆ ಅವರು ತಿಳಿಸಿದರು. ಜನಕರಾಜನು ತನ್ನ ವಂಶದಲ್ಲಿ ತಲೆಮಾರುಗಳಿಂದ ಅದು ಹೇಗೆ ನ್ಯಾಸವಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಸಿದನು. ಅದರೊಂದಿಗೇ ತನ್ನ ಸಾಕುಮಗಳಾದ ಸೀತೆಯ ಬಗ್ಗೆಯೂ ತಿಳಿಸಿ ಅವಳು ವೀರ್ಯಶುಲ್ಕಳೆಂದು ಹೇಳಿದನು. ವೀರ್ಯಶುಲ್ಕವೆಂದರೆ ನಿಶ್ಚಯಮಾಡಿದ ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ತೋರಿಸಿ ಗೆದ್ದುಕೊಳ್ಳುವುದು, ಎಂದರ್ಥ. ಸೀತೆಯನ್ನು ತಮ್ಮವಳನ್ನಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂದಿದ್ದ ರಾಜರುಗಳಿಗೇನೂ ಕಡಿಮೆಯಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಆ ಹಿಂದೆಯೇ ಹಲವರು ಬಂದು ಜನಕನಲ್ಲಿ ಏನು ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಕೇಳಿದಾಗ. ಜನಕರಾಜನಾದರೋ ಇಟ್ಟ ಪರೀಕ್ಷೆಯು ಅತ್ಯಂತ ಕಠಿನವೇ ಸರಿ. ಶಿವಧನುಸ್ಸಿನ ಹೆದೆಯೇರಿಸಿದವನಿಗೆ ಸೀತೆಯನ್ನು ಮದುವೆಮಾಡಿಕೊಡುವುದಾಗಿ ಅವನು ಹೇಳಿದನು.

ಆ ರಾಜರುಗಳು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿ ವಿಫಲರಾಗಿದ್ದರು. ಸೀತೆಯನ್ನು ಅಂತಹವರಿಗೆ ಮದುವೆಮಾಡಿಕೊಡುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು ಜನಕಮಹಾರಾಜನು ಹೇಳಿದಾಗ, ಅವರಿಗೆಲ್ಲ ಇದೊಂದು ಅವಮಾನವಾಗಿ ಕಂಡಿತು. ಸಾಧಾರಣರು ಅಸಾಧಾರಣವಾದ ಸವಾಲನ್ನೆದುರಿಸಿ ವಿಫಲರಾದರೆ ತಮ್ಮಲ್ಲಿ ಆ ಅರ್ಹತೆಯಿಲ್ಲವೆಂದು ಒಪ್ಪುವ ಬದಲು ಸವಾಲೇ ಸರಿಯಲ್ಲವೆಂದು ವಾದಿಸುವುದುಂಟು. ಅದು ಅವರ ಅಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಸೂಚಕ. ಅವರು ಹಾಕಿದ ಮುತ್ತಿಗೆಯನ್ನೆದುರಿಸಿದ ಜನಕರಾಜನು ಕೊನೆಗೆ ದೇವತೆಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಅವರೆಲ್ಲರನ್ನೂ ಸದೆಬಡಿಯುವಂತಾಯಿತು. ಈಗ ರಾಮನಿಗೆ ಆ ಮಹಾಧನುಸ್ಸನ್ನು ಜನಕನು ತೋರಿಸಲೊಪ್ಪಿದನು. ಆ ಧನುಸ್ಸನ್ನಿಟ್ಟಿದ್ದ ಎಂಟು ಚಕ್ರಗಳುಳ್ಳ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಕಷ್ಟದಿಂದ ಎಳೆದು ತರಲು ೫೦೦೦ ಮಂದಿ ಕಟ್ಟಾಳುಗಳು ಬೇಕಾದರೆಂದು ವಾಲ್ಮೀಕಿಗಳು ವರ್ಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ಜನಕಮಹಾರಾಜನಿಗೆ ಈ ರಾಜಕುಮಾರರಿಂದ ಅದನ್ನು ಅಲ್ಲಾಡಿಸುವುದೂ ಸಾಧ್ಯವಾಗದೆಂದೇ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿದ್ದದ್ದು. ರಾಮನು ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರ ಅನುಜ್ಞೆ ಪಡೆದು, ಆ ಮಹಾಧನುಸ್ಸನ್ನು ಹತ್ತಿರದಿಂದ ನೋಡಿ, ತಾನು ಅದನ್ನು ಎತ್ತಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತೇನೆಂದನು. ಎಲ್ಲರೂ ನೋಡನೋಡುತ್ತಲೇ ಅದರ ಮಧ್ಯವನ್ನು ಹಿಡಿದು ಅನಾಯಾಸವಾಗಿ ಎತ್ತಿದ್ದಲ್ಲದೆ ಅದರ ಹೆದೆಯೇರಿಸಿದನು. ತನ್ನ ಕಿವಿಯವರೆಗೆ ಹೆದೆಯನ್ನು ಎಳೆದಾಗ ಆ ಮಹಾಧನುಸ್ಸು ಸಿಡಿಲಿನಂತಹ ಆರ್ಭಟ ಮಾಡಿ ಮುರಿದುಬಿದ್ದಿತು. ಇಲ್ಲಿಗೆ ಸೀತೆಯನ್ನು ವರಿಸಲು ಬೇಕಾದ ವೀರ್ಯಶುಲ್ಕವನ್ನು ಶ್ರೀರಾಮನು ಪೂರೈಸಿದಂತಾಯಿತು. ಜನಕಮಹಾರಾಜನ ಹರ್ಷಕ್ಕೆ ಪಾರವೇ ಇರಲಿಲ್ಲ!

ಇಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ಬರುವ ಒಂದು ಪ್ರಶ್ನೆ ಇದು. ಶಿವನೇ ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದ್ದ ಈ ಮಹಾಧನುಸ್ಸನ್ನು ಅತ್ತ ದೇವತೆಗಳೂ ಯಕ್ಷರೂ ಅಸುರರೂ ಯಾರಿಗೂ ಅಲ್ಲಾಡಿಸಲೇ ಆಗದಾಗಿತ್ತು. ಅದಿರುವ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಕೇವಲ ಎಳೆದುಕೊಂಡು ಬರಲು ೫೦೦೦ ದಷ್ಟಪುಷ್ಟರಾದವರು ಕಷ್ಟಪಡಬೇಕಿತ್ತು. ಇತ್ತ ಇನ್ನೂ ಎಳೆಯ ವಯಸ್ಸಿನ ಮಾನವ ರಾಜಕುಮಾರನಾಗಿದ್ದ ಶ್ರೀರಾಮನು ಅಪ್ರಯತ್ನದಿಂದಲೋ ಎಂಬಂತೆ (ಎಂದರೆ ಬಹಳ ಪ್ರಯತ್ನವೇ ಪಡದೆ) ಎತ್ತಿದ್ದಲ್ಲದೆ ಮುರಿದೂ ಬಿಟ್ಟ. ಇದು ಹೇಗೆ ಸಾಧ್ಯ? ಅದು ಭಾರವಿದ್ದರೆ, "ಆತ್ಮಾನಂ ಮಾನುಷಂ ಮನ್ಯೇ" ಎಂದು ಮುಂದೆಯೂ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವ ರಾಮನಿಗೇನು ಅಷ್ಟು ಅತಿಮಾನುಷವಾದ ದೈಹಿಕ ಶಕ್ತಿಯಿತ್ತೆಂದೇ?

ಇದನ್ನು ಹೀಗೆ ನೋಡಬಹುದೆನ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಆ ಧನುಸ್ಸಿನ ಭಾರ ಭೌತಿಕವಾದದ್ದಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕಿದ್ದದ್ದು ತಪೋಭಾರ. ಮಹಾದೇವನು ದಕ್ಷಯಜ್ಞವನ್ನು ಧ್ವಂಸ ಮಾಡುವಾಗ ಹಿಡಿದಿದ್ದ ಧನುಸ್ಸಿನ ಬಲವೇನು ಸಾಮಾನ್ಯವೇ? ಶಿವನ ತಪೋಬಲದ ಪ್ರತೀಕವೂ ಆಗಿದ್ದದ್ದು ಅದು. ಬೇರೆ ಯಾರಿಗೇ ಆಗಲಿ ಅದಕ್ಕೆ ಸಮನಾದ ಶಕ್ತಿ ಇರುತ್ತದೆಂದೆಣಿಸುವುದು ಅಸಾಧ್ಯ. ಇತ್ತ ರಾಮನಾದರೋ ಸಾಕ್ಷಾದ್ ವಿಷ್ಣುವೇ. ಮಹಾದೇವನ ತಪಸ್ಸಿನ ತೂಕಕ್ಕೆ ಪಡಿತೂಕವಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವಿದ್ದದ್ದು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಅವತಾರಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರವೇ. ಶಿವನೂ ವಿಷ್ಣುವೂ ಒಂದೇ ತತ್ತ್ವದ ಎರಡು ರೂಪಗಳಾಗಿದ್ದರಿಂದ ರಾಮನಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಇದು ಸಾಧ್ಯವಾದದ್ದರಲ್ಲಿ ಆಶ್ಚರ್ಯವಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಹಲವು ವಿಷ್ಣುಭಕ್ತರು ಶಿವನನ್ನು ಕೀಳಾಗಿ ಕಾಣುವುದೋ, ಶಿವಭಕ್ತರು ವಿಷ್ಣುವನ್ನು ಕೆಳದರ್ಜೆಯೆಂದೆಣಿಸುವುದೋ ಸರಿಯೇ ಅಲ್ಲ. ಶಿವ-ವಿಷ್ಣುಗಳು ಒಂದೇ ತತ್ತ್ವವೆಂದು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಲು ಶ್ರೀರಂಗಮಹಾಗುರುಗಳು ಈ ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು: ಯಜಮಾನನು ವೇಷಾಂತರದಲ್ಲಿ ಬಂದರೂ ನಾಯಿಯು ಅವನ ಗುರುತುಹಿಡಿದುಬಿಡುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಪರತತ್ತ್ವವು ಯಾವ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬಂದರೂ ಭಕ್ತನಾದವನು ಅದನ್ನು ಗುರುತಿಸಬೇಕು. ಈ ಮಾತುಗಳಿಂದ ಈ ಸಂನಿವೇಶದ ಹಿಂದಿನ ತತ್ತ್ವವನ್ನು ನಾವು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದಲ್ಲವೆ?

ಸೂಚನೆ : 28/12/2024 ರಂದು ಈ ಲೇಖನವು  ವಿಜಯಕರ್ನಾಟಕದ ಬೋಧಿ ವೃಕ್ಷ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದೆ.

ಯುವರಾಜನಾಗುವವನಿಗೆ ದಶರಥನ ಉಪದೇಶ (Yuvarajanaguvavanige Dasarathana Upadesa)

ಲೇಖಕರು : ಡಾ. ಹಚ್.ಆರ್. ಮೀರಾ

(ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿರಿ lekhana@ayvm.in)

ದಶರಥ ಮಹಾರಾಜನು ತನ್ನ ಹಿರಿಯ ಮಗನಾದ ಶ್ರೀರಾಮನಿಗೆ ಯೌವರಾಜ್ಯಾಭಿಷೇಕ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ನಿಶ್ಚಯಿಸಿ ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು, ಪ್ರಜಾಮುಖ್ಯರು ಮುಂತಾದವರನ್ನು ಕರೆಸಿದನು. ಅವರ ಮುಂದೆ ತನ್ನ ಅಭಿಲಾಷೆಯನ್ನಿಟ್ಟು, ಧರ್ಮದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನೂ ಕೇಳಿದನು. ಶ್ರೀರಾಮನಂತಹವನು ತಮ್ಮ ಮುಂದಿನ ರಾಜನಾಗುವುದನ್ನು ಅವರು ಸಂತೋಷದಿಂದ ಸ್ವಾಗತಿಸಿದರು. ಅದನ್ನು ಕೇಳಿದ ದಶರಥನ ಆನಂದಕ್ಕೇ ಪಾರವೇ ಇಲ್ಲದಾಯಿತು. ಇನ್ನೇನು? ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕಕ್ಕೆ ತಯಾರಿ ಸಾಗಿತು. ತನ್ನ ಸಾರಥಿಯಾದ ಸುಮಂತ್ರನ ಮೂಲಕ ಹೇಳಿಕಳುಹಿಸಿ, ರಾಮನನ್ನು ಸಭೆಗೆ ದಶರಥನು ಬರಮಾಡಿಕೊಂಡನು - ಈ ಯೌವರಾಜ್ಯಾಭಿಷೇಕದ ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ಅವನಿಗೆ ತಿಳಿಸಲು. ಅವನಿಗೆ ದಶರಥನು ಈ ಸುಖವಾರ್ತೆಯನ್ನು ಕೊಡುವುದರೊಂದಿಗೇ, ಸಭೆಯಲ್ಲೇ ಹಲವು ಬುದ್ಧಿಮಾತುಗಳನ್ನೂ ಹೇಳಿದನು. ಹೇಳಿದ ಕೆಲವು ಬುದ್ಧಿಮಾತುಗಳೆಂದರೆ: "ವ್ಯಸನಗಳಿಂದ ದೂರವಿರು; ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾಗಿಯೂ ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿಯೂ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಎಲ್ಲ ವಿಷಯಗಳತ್ತಲೂ ಗಮನ ಕೊಡು; ಆಯುಧಶಾಲೆಯನ್ನೂ ಭಂಡಾರವನ್ನೂ ತುಂಬಿರು; ಪ್ರಜೆಗಳ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನು ಗಳಿಸು; ಮನಸ್ಸನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸಿ ವ್ಯವಹಾರ ಮಾಡು" ಎಂದು.

ಸಕಲಸದ್ಗುಣೋಪೇತನಾದ ಶ್ರೀರಾಮನಂತಹ ರಾಜಕುಮಾರನಿಗೆ ದಶರಥನು ಹೀಗೆಲ್ಲಾ ಬೋಧನೆ ಮಾಡಬೇಕಿತ್ತೇ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಮಟ್ಟಿಗೆ ದಶರಥನೇ ಅದನ್ನು ಅಲ್ಲಿ ಉತ್ತರಿಸಿದ್ದಾನೆ. "ಈ ಪ್ರಜೆಗಳೆಲ್ಲರೂ ನಿನ್ನ ಗುಣಗಳಿಂದ ಸಂತುಷ್ಟರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ನೀನು ಸ್ವಭಾವತಃ ಗುಣಶಾಲಿಯೂ ವಿನಯವಂತನೂ ಆಗಿದ್ದೀಯೆ. ಈ ಗುಣಗಳೆಲ್ಲ ನಿನ್ನಲ್ಲಿದ್ದರೂ ಪುತ್ರನೆಂಬ ಸ್ನೇಹದಿಂದ ನಿನಗೆ ಹಿತವಾದದ್ದನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದೇನೆ" ಎಂದು ಹೇಳಿಯೇ ಅವನು ಬುದ್ಧಿಮಾತುಗಳನ್ನಾಡಿರುವುದು. ಶ್ರೀರಂಗಮಹಾಗುರುಗಳು ಹೇಳಿದಂತೆ " ಜ್ಞಾನವೃದ್ಧತೆ ವಯೋವೃದ್ಧತೆ ಎರಡೂ ಒಂದೇ ಜಾಗದಲ್ಲಿದ್ದರೆ ವಿಶೇಷ ಲಾಭ... ಬಾಲ್ಯ, ಯೌವನ, ವಾರ್ಧಕ್ಯ ಮೂರು ಅವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿರುವ ಸುಖ, ದುಃಖ, ಚಿಂತೆ, ಮೋಹ, ಸಂತೋಷಗಳ್ಳೆಲ್ಲದರ ಅನುಭವವಿರುವುದರಿಂದ, ಅವನ ಉಪದೇಶವು ಕಾರ್ಯಶಾಲಿಯೂ, ಸಾಧನಾಪರನೂ ಆದವನಿಗೆ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗುತ್ತದೆ. "

ಸರಿ, ಬುದ್ಧಿಮಾತುಗಳನ್ನು ಏಕಾಂತದಲ್ಲಿ ಆಡಿದಲ್ಲಿ(ಯೇ) ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಅವು ಚೆನ್ನಾಗಿ ನಾಟುವುವಲ್ಲವೇ? ದಶರಥನು ಸಭೆಯಲ್ಲೇಕೆ ಹೀಗೆ ಮಾಡಿದನು? ಒಬ್ಬ ಸಾಮಾನ್ಯ ಯುವಕನಿಗೆ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದ್ದರೆ ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಬರುವ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯೇನಿರಬಹುದು? "ನಾನೇನು ತಪ್ಪನ್ನು ಮಾಡಿರುವೆನೇ ಅಥವಾ ಮಾಡಹೊರಟಿರುವೆನೇ? ಮತ್ತೆ ಯಾಕಿಷ್ಟು ಬೋಧನೆ?" ಎಂದೋ, "ಅಯ್ಯೋ, ತಿಳಿದದ್ದನ್ನೇ ಇವರೆಲ್ಲರ ಮುಂದೆ ಮತ್ತೆ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದಾರಲ್ಲಾ!" ಎಂದೋ ಇರಬಹುದು. ವಿವೇಕವಿದ್ದವನಾದರೂ, " ಇದೆಲ್ಲ ಹೇಳಿದ್ದು ಸರಿಯಾದರೂ, ಏಕಾಂತದಲ್ಲಿ ಹೇಳಬಹುದಿತ್ತಲ್ಲಾ" ಎಂದೆನಿಸಬಹುದು. ರಾಮನಂತೂ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಸಮಾಧಾನಚಿತ್ತದಿಂದಲೇ ಕೇಳಿಸಿಕೊಂಡನು.

ಎಷ್ಟೋ ಬಾರಿ ನಾವು ಸರಿಯಾದ ಕೆಲಸವನ್ನೇ ಮಾಡಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಸರಿಯಾದ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆಂದು ಬೇರೆಯವರಿಗೆ ತೋರುವುದೂ ಮುಖ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೂ ರಾಜನಂತಹ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದು, ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೆ ತಾನು ಮಾದರಿಯಾಗಿರಬೇಕಿದ್ದರಂತೂ, ಇದು ಬಹುಮುಖ್ಯವೇ. ಎಲ್ಲರಿಗೂ ತಿಳಿದಂತೆಯೇ ರಾಮನು ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರಿಯನಾದವನು, ಧರ್ಮಿಷ್ಠ. ದಶರಥನೂ ಧರ್ಮಿಷ್ಠ. ಆದರೂ ತಂದೆಯಾದವನು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಸರಿಯಾದ ದಾರಿಯಲ್ಲಿಡುವ ಬುದ್ಧಿವಾದ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಹೇಳುವುದು ಕರ್ತವ್ಯವೇ ಸರಿ. ಧರ್ಮದಿಂದ ನಡೆಯುವವರಿಗೂ ಈ ರೀತಿಯ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ ಮಾತುಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸಂದಿಗ್ಧಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ  ದಾರಿದೀಪವಾಗುವುವು, ಅಲ್ಲವೇ?

ಸೂಚನೆ: 21/12/2024 ರಂದು ಈ ಲೇಖನ ವಿಜಯವಾಣಿಯ ಮನೋಲ್ಲಾಸ ದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದೆ.

ವ್ಯಾಸ ವೀಕ್ಷಿತ 116 ಕೃಷ್ಣಾರ್ಜುನರ ಯಮುನಾವಿಹಾರ, ವಿಲಕ್ಷಣ-ವಿಪ್ರಾಗಮನ (Vyaasa Vikshita 116 Krishnarjunara Yamunavihara, Vilakshana-vipragamana}

ಲೇಖಕರು : ಪ್ರೊ. ಕೆ. ಎಸ್. ಕಣ್ಣನ್

ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿರಿ (lekhana@ayvm.in)

ಯಮುನೆಗೆ ಹೋಗಿ, ಮಿತ್ರರೊಂದಿಗೆ ವಿಹರಿಸಿ, ಸಂಜೆಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿಬಿಡೋಣವಂತೆ – ಎಂಬುದಾಗಿ ಅರ್ಜುನನು ಕೃಷ್ಣನಲ್ಲಿ ಕೇಳಿಕೊಂಡನು . ಅದಕ್ಕೆ ಕೃಷ್ಣನೂ "ಕುಂತೀಪುತ್ರನೇ, ನನಗೂ ಇದು ಇಷ್ಟವೇ. ಮಿತ್ರರೊಂದಿಗೆ ಹೋಗಿ ಜಲ-ವಿಹಾರವನ್ನು ಯಥೇಚ್ಛವಾಗಿ ಮಾಡುವಾ" - ಎಂದನು.

ಧರ್ಮರಾಜನ ಅನುಮತಿಯನ್ನು ಪಡೆದವರಾಗಿ, ಮಿತ್ರರಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆಯಲ್ಪಟ್ಟು, ಪಾರ್ಥ-ಗೋವಿಂದರು ತೆರಳಿದರು. ಅಂತೂ ಕೃಷ್ಣನೂ, ಅಂತಃಪುರದಿಂದೊಡಗೂಡಿದ ಅರ್ಜುನನೂ, ಆ ವಿಹಾರಭೂಮಿಗೆ ಬಂದರು.

ಅಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಮರಗಳಿದ್ದವು. ಸಣ್ಣ-ದೊಡ್ಡ ಗೃಹಗಳು ಅನೇಕವಾಗಿ ಅಲ್ಲಿದ್ದು, ಅದು ಪುರಂದರ-ಪುರದಂತೆ, ಎಂದರೆ ಇಂದ್ರನ ಅಮರಾವತಿಯ ಹಾಗೆ, ತೋರುತ್ತಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಬೆಲೆಯಾಗುವ ಭಕ್ಷ್ಯ-ಭೋಜ್ಯಗಳಿದ್ದುವು. ರಸಭರಿತವಾದ ಪೇಯಗಳಿದ್ದವು. ವಿವಿಧವಾದ ಗಂಧಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದ ಮಾಲೆಗಳಿದ್ದವು.

ಬಗೆಬಗೆಯಾದ ರತ್ನಗಳಿಂದ ಶೋಭಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಅಂತಃಪುರ-ಸ್ತ್ರೀಯರೂ ಒಳಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. ಜನರೆಲ್ಲರೂ ಯಥೇಚ್ಛವಾಗಿ ಕ್ರೀಡಿಸಿದರು. ವಿಪುಲವಾದ ನಿತಂಬ ಹಾಗೂ ಸುಂದರವಾದ ಉರೋಜವುಳ್ಳವರೂ ಆಗಿದ್ದು, ಯೌವನ-ಮದದಿಂದಾಗಿ ಮಂದ-ಗತಿಯುಳ್ಳವರೂ ಆದ, ರಮಣಿಯರು ಅಲ್ಲಿ ಕ್ರೀಡಿಸಿದರು.

ಕೆಲವರು ವನದಲ್ಲಿ ಕ್ರೀಡಿಸಿದರು ಕೆಲವರು ಜಲದಲ್ಲಿ ಆಟವಾಡಿದರು. ಕೆಲವರು ಮನೆಯೊಳಗೇ ಆಡಿದರು - ಎಲ್ಲರೂ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಯೋಗ್ಯತಾನುಸಾರಿಯಾಗಿಯೂ ಸ್ವಸಂತೋಷಾನುಸಾರಿಯಾಗಿಯೂ ರಮಿಸಿದರು. ಯೌವನ-ಮದ-ಭರಿತರಾದ ದ್ರೌಪದೀ-ಸುಭದ್ರೆಯರು ಅನೇಕ-ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನೂ ಆಭರಣಗಳನ್ನೂ ದಾನವಾಗಿತ್ತರು.

ಹರ್ಷಾತಿರೇಕದಿಂದ ಕೆಲವು ನಾರಿಯರು ನರ್ತಿಸಿದರು. ಮತ್ತೆ ಕೆಲವರು ಕಿರುಚಿದರು. ಕೆಲವರು ನಕ್ಕರು. ಮತ್ತೆ ಕೆಲವರು ಹಾಡಿದರು. ಒಬ್ಬರನ್ನೊಬ್ಬರು ತಡೆಹಿಡಿದು ಹಗುರವಾಗಿ ಹೊಡೆದಾಡಿದರು. ಮತೆ ಕೆಲವರು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಗುಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ಹೇಳಿಕೊಂಡರು. ಸಮೃದ್ಧಿ-ಸಂಪನ್ನವಾಗಿದ್ದ ಆ ರಾಜ-ಭವನವು ಎಲ್ಲೆಡೆ ಮನೋಹರವಾದ ವೇಣು-ವೀಣೆ-ಮೃದಂಗಗಳ ಶಬ್ದದಿಂದ ತುಂಬಿಹೋಯಿತು.

ಹೀಗೆ ಇವೆಲ್ಲ ನಡೆಯುತ್ತಿರಲು, ಕೃಷ್ಣಾರ್ಜುನರು ಬಹಳ ಮನೋಹರವಾದ ಸ್ಥಾನವೊಂದಕ್ಕೆ ಹೋದರು. ಇಬ್ಬರೂ ಶತ್ರು-ಪುರಗಳನ್ನು ಜಯಿಸುವ ವೀರರು, ಮಹಾತ್ಮರು.  ಬಹಳ ಬೆಲೆಬಾಳುವ ಆಸನಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಆಸೀನರಾದರು. ಹಿಂದೆ ಘಟಿಸಿದ ತಮ್ಮ ಪರಾಕ್ರಮಗಳ ಪ್ರಸಂಗಗಳನ್ನೂ ಇನ್ನಿತರ ವಿಷಯಗಳನ್ನೂ ಪರಸ್ಪರ ಬಹಳವಾಗಿ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಸಂತೋಷಿಸಿದರು. ಸ್ವರ್ಗಲೋಕದಲ್ಲಿ ಅಶ್ವಿನೀ-ಕುಮಾರರು ಹೇಗೋ ಹಾಗೆ ಅವರಿಬ್ಬರೂ ಮೋದದಿಂದ ಕೂಡಿ ಕುಳಿತಿದ್ದರು.

ಹಾಗಿರುವಾಗ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣನೊಬ್ಬನು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದನು. ಅತನು ದೊಡ್ಡ ಶಾಲ-ವೃಕ್ಷದ ಹಾಗೆ ಎತ್ತರವಾಗಿದ್ದನು. ಚೆನ್ನಾಗಿ ಕಾಯಿಸಿದ ಚಿನ್ನದ ಹಾಗಿರುವ ಪ್ರಭೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದವನಾಗಿದ್ದನು. ನೀಲವರ್ಣ-ಪೀತವರ್ಣಗಳ ಗಡ್ಡಮೀಸೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದನು. ತನ್ನ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಸರಿಸಮನಾಗಿ ದಪ್ಪಗೂ ಇದ್ದನು. ಎಳೆಯ ಸೂರ್ಯನಂತೆ ಕಂಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದನು. ಚೀರವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದನು. ಜಟಾ-ಧಾರಿಯಾಗಿದ್ದನು. ಕಮಲದಂತಿರುವ ಮುಖ, ಪಿಂಗಳವರ್ಣದ ಕಾಂತಿ, ಆತನದು. ತನ್ನ ತೇಜಸ್ಸಿನಿಂದ ಪ್ರಜ್ವಲಿಸುತ್ತಿದ್ದನೋ ಎಂಬಂತಿದ್ದನು.

ಆತನು ಕೃಷ್ಣಾರ್ಜುನರ ಬಳಿ ಬರಲು, ಆತನನ್ನು ಆದರಿಸುತ್ತಾ, ಕೃಷ್ಣಾರ್ಜುನರು ತಮ್ಮ ಆಸನದಿಂದ ಥಟ್ಟನೆ ಎದ್ದು ನಿಂತರು.

ಕೃಷ್ಣಾರ್ಜುನರು ಖಾಂಡವ-ವನದ ಬಳಿ ನಿಂತಿದ್ದ ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅವರನ್ನು ಕುರಿತು ಆತನು, "ಅಧಿಕ-ಭೋಜನಮಾಡುವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ನಾನು. ಸದಾ ಅಪರಿಮಿತವಾಗಿ ತಿನ್ನತಕ್ಕವನು. ಕೃಷ್ಣಾರ್ಜುನರೇ, ನಾನು ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಬೇಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಒಮ್ಮೆ ನನಗೆ ತೃಪ್ತಿಯಾಗುವಷ್ಟು ಭೋಜನ ಮಾಡಿಸಿ!" ಎಂದನು.

ಸೂಚನೆ : 22/12/2024 ರಂದು ಈ ಲೇಖನವು ಹೊಸದಿಗಂತ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದೆ.

Astaksari 72 ತಸ್ಮಾತ್ ಸ ಮಾನುಷಾದ್ ವಧ್ಯಃ Tasmat Sa Manushad Vadhyah

ಲೇಖಕರು : ಪ್ರೊ. ಕೆ. ಎಸ್. ಕಣ್ಣನ್

ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿರಿ (lekhana@ayvm.in)

ರಾಮಾಯಣವನ್ನು ಓದುವವರಿಗೆ ಸಮಸ್ಯೆಯೊಂದು ತೋರುವುದುಂಟು. ಭಗವಂತನು ಸರ್ವ-ಶಕ್ತನಲ್ಲವೇ? ಆತನು ರಾವಣನನ್ನು ಸಂಹರಿಸಲು ಅಷ್ಟೊಂದು ಹೆಣಗಾಡಬೇಕಿತ್ತೇ? ರಣಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಏಟುತಿಂದು, ಮೂರ್ಛೆಹೋಗಿ, ಬವಣೆಪಟ್ಟು, ಪರಿಶ್ರಾಂತನೂ ಚಿಂತಾಕುಲನೂ ಆಗಿ, ಕೊನೆಗೆ ಅಗಸ್ತ್ಯ-ಮಹರ್ಷಿಗಳಿಂದ ಆದಿತ್ಯ-ಹೃದಯದ ಉಪದೇಶವಾದಮೇಲೆಯೇ, ರಾವಣ-ಸಂಹಾರ ಮಾಡಲು ಸಮರ್ಥನಾದದ್ದು! - ಎಂದಾಗಿಹೋಯಿತಲ್ಲಾ!

"ರಾವಣಾ, ಇದೋ ನೀನು ಈ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲವಾದೆ!" ಎಂದೊಮ್ಮೆ ಘೋಷಿಸಿದ್ದರೆ ಸಾಕಾಗಿತ್ತು - ಆತನು ಭಗವಂತನೇ ಆಗಿದ್ದರೆ. ಘೋಷಿಸುವುದೇನು, ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಸಂಕಲ್ಪಿಸಿದ್ದರೇ ಸಾಕಾಗಬೇಕಿತ್ತು!

ರಾಮಾಯಣದ ಪ್ರಥಮಸರ್ಗದಲ್ಲೇ, ಹದಿನಾರು ಗುಣಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿಮಾಡಿ, "ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಹೊಂದಿರುವ ನರನುಂಟೇ?" - ಎಂದು ವಾಲ್ಮೀಕಿಗಳು ನಾರದರನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಾರೆ. ನಾರದರೂ, "ಆ ಗುಣಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುವ ನರನನ್ನು ಅರಿತು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದೇನೆ" - ಎಂದೇ ಆರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹೀಗೆ ಕೇಳುಗನೂ ಹೇಳುಗನೂ - ನರನನ್ನು - ಎಂದರೆ ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ಕುರಿತೇ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿರುವುದು. ಹಾಗೆಂದ ಮೇಲೆ ರಾಮನನ್ನು ದೇವನೆನ್ನಬೇಕೇ?

ಆದರೆ ನಮ್ಮ ಪರಂಪರೆಯು ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ರಾಮನನ್ನು ದೇವನೆಂದೇ ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದೆಯಷ್ಟೆ. ಅದಕ್ಕೂ ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲೇ ಆಧಾರಗಳಿವೆಯೆಂಬುದನ್ನೂ ಮನಗಾಣಬೇಕು. ಎಲ್ಲಿ? ಶರಭಂಗ-ಸುತೀಕ್ಷ್ಣರಿಗೆ ಉತ್ತಮಲೋಕವನ್ನೂ, ಜಟಾಯುವಿಗೆ ಸದ್ಗತಿಯನ್ನೂ, ಶಬರಿಗೆ ಮೋಕ್ಷವನ್ನೂ ಕೊಡುವಲ್ಲಿ; ಯುದ್ಧಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಗರುಡನೇ ಬಂದು ಸೇವೆ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ; ಸೀತೆಯ ಅಗ್ನಿಪ್ರವೇಶ-ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ದೇವತೆಗಳೇ ಬಂದು ರಾಮನ ದೇವ-ದೇವತ್ವವನ್ನು ಘೋಷಿಸುವಲ್ಲಿ - ಇತ್ಯಾದಿಗಳಲ್ಲಿ.

ಹಾಗಾದರೆ ಏತಕ್ಕಾಗಿ ದೇವತ್ವ-ಮಾನವತ್ವಗಳು ಹೀಗೆ ಬೆರಕೆಯಾಗಿಹೋಗಿವೆ? - ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಯು ಬರುವುದಲ್ಲವೇ?

ದೀರ್ಘವಾದ ತಪಸ್ಸನ್ನು ಮಾಡಿ, ರಾವಣನು ಬ್ರಹ್ಮನಿಂದ ಪಡೆದುಕೊಂಡ ವರವೇ ಹೀಗಿದೆ: "ನಾಗ-ಯಕ್ಷ-ದೈತ್ಯ-ದಾನವ-ರಾಕ್ಷಸ-ದೇವತೆಗಳಿಂದ ನನಗೆ ಸಾವು ಬರಬಾರದು. ಮನುಷ್ಯರು ನನಗೆ ಹುಲ್ಲಿಗೆ ಸಮ!"

ಈ ಅದ್ಭುತ-ವರದಿಂದ ಕೊಬ್ಬಿಹೋದ ರಾವಣ ಲೋಕ-ಕಂಟಕನಾದ. ಆತನ ಉಪಟಳ ದೇವತೆಗಳಿಗೇ ತಡೆಯಲಾರದಾಯಿತು. ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಬ್ರಹ್ಮನಲ್ಲಿ ಮೊರೆಯಿಟ್ಟರು. ಆಗ ಬ್ರಹ್ಮನು, "ಮನುಷ್ಯರ ಮೇಲಿನ ತಿರಸ್ಕಾರದಿಂದಾಗಿ, ಅವರಿಂದ ಅವಧ್ಯತ್ವವನ್ನು, ಎಂದರೆ ಸಂಹಾರವಾಗದಿರುವಿಕೆಯನ್ನು, ಈತ ವರವಾಗಿ ಕೇಳಿಕೊಂಡಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಆತನು ಮನುಷ್ಯರಿಂದ ಮಾತ್ರವೇ ವಧ್ಯನಾಗಿದ್ದಾನೆ (ತಸ್ಮಾತ್ ಸ ಮಾನುಷಾದ್ ವಧ್ಯಃ)" - ಎಂದನು.

ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿಗೆ ವಿಷ್ಣುವೇ ಆಗಮಿಸಿದನು. ಲೋಕ-ಕಂಟಕನಾದ ರಾವಣನನ್ನು ಸಂಹರಿಸುವೆ, ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕಾಗಿ,   ಮನುಷ್ಯನಾಗಿಯೇ ದಶರಥ-ಪುತ್ರನಾಗಿ ಜನಿಸುವೆ - ಎಂದು ಮಾತುಕೊಟ್ಟನು. ಅಂತೆಯೇ ಅದನ್ನು ನೆರವೇರಿಸಿದನು.

ಭಗವಂತನು ಮನುಷ್ಯನಾಗಿ ಭುವಿಗಿಳಿದುಬಂದ ಪರಿಯನ್ನು, ಮತ್ತು ಮನುಷ್ಯನಾಗಿ ನಡೆದ ನಡೆಯನ್ನು, ಶ್ರೀರಂಗಮಹಾಗುರುಗಳು ಹೀಗೆ ವಿವರಿಸಿರುವರು: "ದೇವ-ದತ್ತವಾದ ಹಿರಣ್ಮಯ-ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಪಾಯಸ-ರೂಪವಾಗಿ ಬಂದು ಇಳಿದಿದ್ದಾನೆ. ಮನುಷ್ಯ-ರೂಪನಾಗಿ ಬಂದು, ಪರಮ-ಶಾಂತಿಮಯವಾದ ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ತಪಸ್ವಿ-ಸಮೂಹಕ್ಕೆ ಕಂಟಕನಾದ ರಾವಣನನ್ನು ಸಂಹರಿಸಿದ್ದಾನೆ." 

ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ, ಬೀಜ-ವೃಕ್ಷನ್ಯಾಯದಿಂದಲೂ ಒಂದು ಒಟ್ಟಾರೆ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಹೀಗೆ ಕೊಟ್ಟಿರುವರು: "ಹೇಗೆ ಒಂದು ಬೀಜವು ಭೂಮಿಗೆ ಇಳಿದು ಬಂದು ಶಾಖೋಪಶಾಖವಾಗಿ ಬೆಳೆದು, ಎಂದರೆ ರೆಂಬೆಕೊಂಬೆಗಳಾಗಿ ಹರಡಿ, ಮತ್ತೆ ಮೇಲೆ ದಿವಿಯಲ್ಲಿ ಬೀಜರೂಪವಾಗಿಯೇ ನಿಂತುಬಿಡುವುದೋ, ಹಾಗೆಯೇ ಇವನು ಮತ್ತೆ ಸ್ವಧಾಮದಲ್ಲೇ ಹೋಗಿ ನಿಂತುಬಿಡುತ್ತಾನೆ" – ಎಂದು.

ಇಲ್ಲೊಂದು ಚಕ್ರಾಕಾರವಾದ ಗತಿಯನ್ನೂ ಕಾಣುತ್ತೇವೆ. ನೆಲದೊಳಗೆ ಬೀಜವನ್ನು ಬಿತ್ತುತ್ತೇವೆ; ಅದು ಹೊರಗೆ ವೃಕ್ಷವಾಗಿ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತದೆ; ಇದು ಪ್ರವೃತ್ತಿ-ಮಾರ್ಗವಷ್ಟೆ. ಆದರೆ ಹೀಗೆ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತಲೂ, ಜೊತೆಗೇ  ಅದು ಹಿಂದುವರೆಯುತ್ತಲೂ ಇದೆ - ಎಂಬ ಅದ್ಭುತವನ್ನು ಮನಗಾಣಬೇಕು. ಏನದು? ಜೊತೆಜೊತೆಗೇ ಅದು ಮತ್ತೆ ತನ್ನ ಮೂಲ-ರೂಪದತ್ತಲೇ, ಎಂದರೆ ಬೀಜರೂಪದತ್ತಲೇ, ಸಾಗುತ್ತಲೂ ಇದೆಯಲ್ಲವೇ? ಹೀಗೆ ಹಿಂದಿರುಗುವಿಕೆಯೇ ನಿವೃತ್ತಿ-ಮಾರ್ಗ.  ಹೀಗೆ ಪ್ರವೃತ್ತಿ-ನಿವೃತ್ತಿಗಳೆರಡೂ ಒಟ್ಟಿಗೇ ಸಾಗುತ್ತಿರುವುದೇ ಆಶ್ಚರ್ಯಕರವೂ ಆದರ್ಶಭೂತವೂ ಆದ ನಡೆ.

ಆಕಾಶದಿಂದ ಭೂಮಿಗಿಳಿದದ್ದು ಮತ್ತೆ ಆಕಾಶದಲ್ಲೇ ನಿಂತಿದೆ: ಮರಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಡುವ ಹಣ್ಣು ಎತ್ತರದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಆಕಾಶವು ಎತ್ತರದ ಆ ದಿವಿಯೇ. ದಿವಿಯ ಪುರುಷನು - ಎಂದರೆ ವಿಷ್ಣುವು, ಭುವಿಗೆ - ಎಂದರೆ ಪ್ರಕೃತಿಗೆ, ಮನುಷ್ಯನಾಗಿ ಇಳಿದುಬಂದು,  ಧರ್ಮಿಷ್ಠನಾಗಿ ಬೆಳೆದು ವಿಸ್ತಾರಗೊಂಡು, ಅಧರ್ಮವನ್ನಳಿಸಿ, ಕೊನೆಗೆ ತನ್ನ ಮೂಲ-ಸ್ಥಾನವನ್ನೇ ಸೇರಿದ್ದಾನೆ.

ಒಂದರ್ಥದಲ್ಲಿ ನಾವಿರಬೇಕಾದುದೂ ಹೀಗೆಯೇ. ನಮಗೂ "ಅಲ್ಲಿದೆ ನಮ್ಮನೆ!" ಅಲ್ಲವೇ? ಭೂಮಿಗೆ ನಾವು ಬಂದಿರುವುದು ಇಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದುಬಿಡಲಲ್ಲವಷ್ಟೆ? ಕೊನೆಗೆ ಆ ಸ್ವಧಾಮಕ್ಕೆ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳಲೆಂದೇ ತಾನೆ?  

ಹಾಗಿದ್ದರೆ, ಅದಕ್ಕೊಪ್ಪುವಂತೆ, ನಾವೂ ಅಂತೆಯೇ ಅಧರ್ಮವನ್ನಳಿಸಿಕೊಂಡು ಸ್ವಧರ್ಮ-ಸ್ವಕರ್ಮಗಳಲ್ಲಿ ನಿರತರಾಗಿದ್ದುಕೊಂಡು, ವಿಷ್ಣುಪದವೆಂಬ ಮೂಲ-ಧಾಮವನ್ನು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳಲೆಳಸು(ತ್ತಿರು)ವುದೇ ವಿವೇಕವೆನಿಸುವುದಲ್ಲವೇ?

ಸೂಚನೆ: 21/12/2024 ರಂದು ಈ ಲೇಖನ ವಿಜಯವಾಣಿಯ ಸುದಿನ ದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದೆ.

ಧರ್ಮರಾಜನಿಗೂ ನರಕದರ್ಶನವೇ ? (Dharmarajanigu Narakadarsanave ?)

ಲೇಖಕರು: ಶ್ರೀ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಸೋಮಯಾಜಿ
(ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿರಿ lekhana@ayvm.in)
  

ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಯುದ್ಧ ಮುಗಿದಿದೆ. ಪರಮ ಭಾಗವತ ಭೀಷ್ಮಾಚಾರ್ಯರ ಅವಸಾನವೂ ಆಗಿದೆ. ತನ್ನೆಲ್ಲ ಬಂಧು ಮಿತ್ರರೊಡನೆ ದುರ್ಯೋಧನನೂ ಸತ್ತಿದ್ದಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಭೀಕರ ಅಧ್ಯಾಯ ಮುಗಿದಂತಾಗಿದೆ.

ಶ್ರೇಷ್ಠ ರಾಜ.

ಆ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ನಂತರ ಧರ್ಮರಾಜನ ರಾಜ್ಯಭಾರ ಸುಮಾರು ೩೬ ವರ್ಷಗಳು. ಯಮಧರ್ಮನ ಮಗ. ಕೇಳಬೇಕೇ? ನ್ಯಾಯದಿಂದ ಧರ್ಮದಿಂದ ರಾಜ್ಯವಾಳುವದು ಅವನ ರಕ್ತಗತ ಸ್ವಭಾವವೇ. ಆದರೂ ದ್ರೋಣರ ಶಸ್ತ್ರತ್ಯಾಗಕ್ಕಾಗಿ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಒಂದು ಸುಳ್ಳು ಹೇಳಿದ್ದು ಅವನ ಸತ್ಯಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ಕಾಡುತ್ತಿದೆ. ತನ್ನ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಧರ್ಮಮಯವಾಗಿಯೇ ರಾಜ್ಯವಾಳಿದ್ದಾನೆ. ಪರಮಪ್ರಿಯ  ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನೂ ತನ್ನ ಅವತಾರ ಮಂಗಳವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ಧರ್ಮರಾಜ ಮೊಮ್ಮಗನಿಗೆ ರಾಜ್ಯಾಭಿಷೇಕ ಮಾಡಿ  ತಮ್ಮಂದಿರು, ದ್ರೌಪದಿಯ ಜೊತೆಗೇ ಹಿಮಾಲಯವೇರಿದ್ದಾನೆ. ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರೂ ಅವರವರ ಕರ್ಮಾನುಸಾರವಾಗಿ ಬಿದ್ದು ಸತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಸಶರೀರನಾಗಿ ಧರ್ಮಜ ಒಬ್ಬನೇ ಸ್ವರ್ಗ ಸೇರಿದ್ದಾನೆ.

ಸ್ವರ್ಗದ ಬಾಗಿಲಲ್ಲಿ ಆಘಾತ

ಸ್ವರ್ಗದ ಆಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ ಅವನಿಗೆ ಆಘಾತ ಕಾದಿತ್ತು. ದುಷ್ಟ ದುರ್ಯೋಧನ ಸ್ವರ್ಗಾರೂಢ. ಏನಾಶ್ಚರ್ಯ! ಅಲ್ಲಿನ ದಿವ್ಯಾಸನದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ತಮ್ಮಂದಿರು, ದ್ರೌಪದಿ, ತನಗಾಗಿ ದುಡಿದವರನ್ನೆಲ್ಲ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದ್ದ. ಅವರ್ಯಾರೂ ಅಲ್ಲಿಲ್ಲ. ದುಷ್ಟ, ವಂಚಕ, ಯಾರಿಂದ ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಬಂಧುಗಳ ವಧೆಯಾಯಿತೋ ಅಂತಹವನು ಸ್ವರ್ಗದಲ್ಲಿ!

ಸಿಟ್ಟೇ ಬಾರದ ಧರ್ಮರಾಜನಿಗೆ ಮಿತಿಮೀರಿದ ಕೋಪ. ಜೊತೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ದೇವ ಧೂತನಿಗೆ ಹೇಳಿದ- ಇದೆಂತಹ ನ್ಯಾಯ ದೇವತೆಗಳದ್ದು? ನನಗಾಗಿ ಜೀವಿಸಿದವರು, ಧರ್ಮಕ್ಕಾಗಿ ದುಡಿದವರು,ಮಡಿದವರು ಇಲ್ಲದ ಸ್ವರ್ಗವೇ ನನಗೆ ಬೇಡ. ಅವರೆಲ್ಲ ಎಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ ಹೇಳು ಎಂದು ಹೊರಟೇ ಬಿಟ್ಟ. ದೇವಧೂತ ಹಾಗೇ ಮಾಡಿದ.

ನರಕದ ಕರಾಳತೆ.

ಸ್ವಲ್ಪ ಮಾರ್ಗ ಕ್ರಮಿಸಿರಬಹುದು. ದಾರಿಯಲ್ಲೆಲ್ಲ ಭಯಂಕರ ವಾತಾವರಣ. ಹೆಣದ ರಾಶಿ. ಅರೆ ಸತ್ತು ರಕ್ತದ ಮಡುವಿನಲ್ಲಿ ನರಳುತ್ತಿರುವವರು, ಸಾಯದೇ, ಬದುಕದೇ ಕೊನೆಯಿಲ್ಲದ ಯಾತನೆ ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿರುವವರು, ಒಬ್ಬರಿಗೆ ಕೈಗಳೇ ಇಲ್ಲ ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಗೆ ಹೊಟ್ಟೆಯೇ ಕಾಣದು.ಮಗದೊಬ್ಬರಿಗೆ ತಲೆಯೇ ಇಲ್ಲ . ಆದರೂ ನರಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಭಯಾನಕವಾದ ನರಕ ದರ್ಶನ. ನೋಡಲಾಗಲಿಲ್ಲ ಧರ್ಮಜನಿಗೆ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಹೊರಟ.

ಮಹಾತ್ಮ.. ಹೋಗದಿರು...

ಆದರೆ ಆರ್ತವಾದ ಅನೇಕ ದನಿಗಳು ಕೇಳಿದವು. ಮಹಾತ್ಮ, ಹೋಗದಿರು. ನಿನ್ನ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯದಿಂದ ಬಂದ ಗಾಳಿ ನಮ್ಮನ್ನು ತಂಪಾಗಿ ಇಟ್ಟಿದೆ. ನರಕದಲ್ಲೂ ನಿನ್ನ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯ ನೆಮ್ಮದಿಯನ್ನು ತರುತ್ತಿದೆ. ಅದನ್ನು ಇನ್ನೂ ಕೆಲಕಾಲ ಅನುಭವಿಸುತ್ತೇವೆ. ಹೋಗಬೇಡ... ಧರ್ಮಜನ ಕರುಣೆಯ ಕಟ್ಟೆ ಒಡೆಯಿತು. ಏನೂ ಮಾಡಲಾಗದೇ ಅಲ್ಲೇ ನಿಂತ. ನೀವೆಲ್ಲ ಯಾರು ಎಂದ- ಆಕಡೆಯಿಂದ ಧ್ವನಿ ಬಂತು- ನಾನು ಅರ್ಜುನ, ನಾನು ಭೀಮ, ನಾನು ದ್ರೌಪದಿ, ನಾನು ಕರ್ಣ..ಇನ್ನೂ ಎಷ್ಟೋ ದನಿಗಳು ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮಜನಲ್ಲಿ ಮೊರೆಯಿಡುತ್ತಿವೆ. ಧರ್ಮಜನಿಗೆ ಮತ್ತೆ ಆಘಾತ. ಏನಿದು ಅನ್ಯಾಯ? ಧರ್ಮಕ್ಕಾಗಿ ಬದುಕಿದ್ದವರಿಗೆ ನರಕವೇ? ದೇವಭೂಮಿಯಲ್ಲೂ ಇಂತಹ ಅನ್ಯಾಯವೇ? ಸಿಟ್ಟಾಗಿ ಕೇಳಿದ ದೇವಧೂತನನ್ನು. ದೇವಧೂತ ದೇವತೆಗಳೆಡೆಗೆ ನಡೆದ. ಧರ್ಮಜನ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಅರುಹಿದ. ಎಲ್ಲ ದೇವತೆಗಳೂ ಇಂದ್ರಸಮೇತರಾಗಿ ಧರ್ಮಜನೆಡೆಗೆ ಬಂದರು.

ಮೊದಲು ಸ್ವರ್ಗ-ನಂತರ ನರಕ

ಇಂದ್ರ ಮಾತನಾಡಿದ- ದಿವ್ಯ ಲೋಕಗಳು ಕಾದಿವೆ ನಿನಗೆ. ಸಿಟ್ಟಾಗಬೇಡ. ಅಧರ್ಮ ಮಾಡಿದವರಿಗೆ ಮೊದಲು ಸ್ವರ್ಗ ಆಮೇಲೆ ನರಕ. ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿನ ದುರ್ಯೋಧನನ ವೀರಗತಿ ಅವನಿಗೆ ಕೆಲಕಾಲ ಸ್ವರ್ಗವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. ನೀನು ದ್ರೋಣರು ಶಸ್ತ್ರತ್ಯಾಗ ಮಾಡಲು ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಹೇಳಿದ ಸುಳ್ಳಿಗೆ ನಿನಗೆ ನರಕದರ್ಶನ. ನಿನ್ನ ಅನುಜರು, ಅಗ್ರಜ ಕರ್ಣ ಅವರ ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ಅಧರ್ಮದ ಕೆಲಸಗಳಿಗಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ತತ್ಕಾಲದ ನರಕ. ಅವರೆಲ್ಲ ನರಕಭಾಗಿಗಳಾದದ್ದು ನೀನು ನೋಡಿ ಸಂಕಟಪಟ್ಟಿದ್ದೀ. ಅದೇ ನಿನ್ನ ಅತ್ಯಲ್ಪ ಪಾಪವನ್ನು ಕಳೆದಿದೆ. ಈಗ ದೇವಗಂಗೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡು ಎಂದನು. ಅದಾದ ನಂತರ ಧರ್ಮಜನಿಗೆ ಮಾನುಷ ಭಾವ ಹೋಯಿತು. ತನ್ನ ತಮ್ಮಂದಿರನ್ನೆಲ್ಲ ದಿವ್ಯಲೋಕದಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಸಂತೋಷಗೊಂಡ ಎಂಬುದು ಮುಂದಿನ ಕಥೆ.

ಧರ್ಮಜನಿಗೂ ನರಕ ದರ್ಶನವೇ?

ಜೀವನ ಪೂರ್ತಿ ಧರ್ಮಿಷ್ಠನಾಗಿ ನಡೆದ ಧರ್ಮಜನಿಗೂ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ತಪ್ಪಿಗಾಗಿ ನರಕದರ್ಶನ ತಪ್ಪಲಿಲ್ಲ. ನಾವೆಲ್ಲಾ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ತಪ್ಪು ಹೆಜ್ಜೆಗಳಿಡುತ್ತೇವೋ ಲೆಕ್ಕವೇ ಇಲ್ಲ. ಈ ಕಥೆ ನಮ್ಮ ಜೀವನ ಪರಿಷ್ಕಾರವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಿದೆ. ಪಂಚ ಪಾಂಡವರೂ ಸಹ ತಮ್ಮ ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ದೋಷಗಳಿಗೆ ನರಕದ ಅನುಭವ ಮಾಡಿಕೊಂಡರೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಧರ್ಮಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ನಡೆದುದರಿಂದ ಶಾಶ್ವತ ಲೋಕಗಳು ಪ್ರಾಪ್ತಿಯಾದವು. ಮೊದಲು ಸುಖ ಸಿಕ್ಕಿ ಕಡೆಯಲ್ಲಿ ನರಕ ನಿಜಕ್ಕೂ ಅಸಹನೀಯ. ದುರ್ಯೋಧನನಿಗೆ ಅವನು ಮಾಡಿದ ದುಷ್ಕೃತ್ಯಗಳಿಗೆ ಅದೇ ಪ್ರಾಪ್ತಿ. ದೇವಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಅನ್ಯಾಯಕ್ಕೆ ಎಡೆಯಿಲ್ಲ. " ದೇವಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿನಂತೆ ಉಬ್ಬು-ತಗ್ಗುಗಳಿಲ್ಲಪ್ಪಾ" ಎಂಬ ಶ್ರೀರಂಗ ಮಹಾಗುರುಗಳ ಮಾತು ಸದಾ ಸ್ಮರಣೀಯ. ಅವರವರ ಕೆಟ್ಟ-ಒಳ್ಳೆಯ ಕರ್ಮಗಳು ಜೊತೆಗೇ ಫಲಕೊಡಲು ಬರುತ್ತವೆ. ಅದರಿಂದ ಯಾರೂ ಹೊರತಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ಈ ಕಥೆ ಸಾರುತ್ತಿದೆ. ಧರ್ಮರಾಜನ ಜೀವನವಿಡೀ ಧರ್ಮಮಯವಾಗಿತ್ತು,ತಪೋಮಯವಾಗಿತ್ತು. ಎಂದೇ ಅವನು ಸಶರೀರನಾಗಿ ಮೇಲಿನ ಲೋಕಕ್ಕೆ ಹೋಗುವನ್ತಾಗಿದ್ದು. ಧರ್ಮ ಮಾರ್ಗದಿಂದ ಕಿಂಚಿತ್ತೂ ಹೆಜ್ಜೆ ಆಚೆ ಇಡುವುದನ್ನು ಅವನು ಕನಸಿನಲ್ಲೂ ಯೋಚಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಅಂತಹ ಧರ್ಮಜನಿಗೇ ಕಡೆಯಲ್ಲಿ ಕಿಂಚಿತ್ ಧರ್ಮಲೋಪಕ್ಕಾಗಿ ನರಕ ದರ್ಶನ ಎಂದಾಗ ನಾವೆಲ್ಲಾ ನಮ್ಮ ಜೀವನಗಳನ್ನು ಎಷ್ಟು ಪರಿಷ್ಕಾರ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗಿದೆ. ಇನ್ನೊಂದು ಮುಖ್ಯವಾದ ವಿಷಯವನ್ನು ಈ ಕಥೆ ತಿಳಿಸುತ್ತಿದೆ. ಧರ್ಮರಾಜನು ನರಕದ ಸಮೀಪದಿಂದ ನಿರ್ಗಮಿಸುವಾಗ ಅಲ್ಲಿನ ಜೀವಿಗಳು ಹೋಗಬೇಡ ಎಂದು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದ್ದು. ಮಹಾತ್ಮರ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯ ಎಂತಹ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲೂ ಹಿತವನ್ನು, ನೆಮ್ಮದಿಯನ್ನು ತರುತ್ತದೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ ಇದು. ಧರ್ಮರಾಜನ ತಪಸ್ಸು, ಎಂದೆಂದಿಗೂ ಧರ್ಮವನ್ನು ಬಿಡದ, ಅಸತ್ಯದ ಜೊತೆ ಎಂದೂ ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳದ ಅವನ ಸ್ವಭಾವ, ಎಲ್ಲವೂ ಅವನಿದ್ದ ಜಾಗವನ್ನೆಲ್ಲ ಪವಿತ್ರಗೊಳಿಸಿದ್ದವು. ಅವನ ಸಾಂಗತ್ಯವು ನೆಮ್ಮದಿಯ ತಾಣವಾಗಿತ್ತು. ಆ ತಂಪಿನ ಸತ್ಪರಿಣಾಮ ಅವನ ಹತ್ತಿರ ಇದ್ದವರಿಗೆಲ್ಲ ಸಂಕ್ರಮಣವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹೀಗೆ ಮಹಾತ್ಮರ ಜೀವನವನ್ನು ನೋಡಿ ನಮ್ಮ ಜೀವನಗಳನ್ನು ಹಸನುಗೊಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಈ ಕಥೆ ಕೈಗನ್ನಡಿಯಾಗಿದೆಯಲ್ಲವೇ? ಅತ್ತ ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಜೀವನಯಾತ್ರೆ ಸಾಗಲಿ ಎಂದು ಸರ್ವೆಶ್ವರನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸೋಣ.

ಸೂಚನೆ : 21/12/2024 ರಂದು ಈ ಲೇಖನವು  ವಿಜಯಕರ್ನಾಟಕದ ಬೋಧಿ ವೃಕ್ಷ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದೆ.

ಕೃಷ್ಣಕರ್ಣಾಮೃತ 44 ಕದ್ದಮಾಲಿನೊಂದಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದ ಪೋರನ ತುಂಟಾಟ (Krishakarnamrta 44 Kaddamalinondige Sikkibidda Porana Tuntata)

ಲೇಖಕರು : ಪ್ರೊ. ಕೆ. ಎಸ್. ಕಣ್ಣನ್

ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿರಿ (lekhana@ayvm.in)

ಕಸ್ತ್ವಂ ಬಾಲ

ಮಕ್ಕಳ ಮಾತು ಎಂದಿಗೂ ಚೆಂದವೇ. ವರ-ವಲ್ಲವಿಯೊಬ್ಬಳೊಂದಿಗೆ - ಎಂದರೆ ಹಿರಿಯ ಗೊಲ್ಲತಿಯೊಬ್ಬಳ ಜೊತೆ - ಬಾಲಕೃಷ್ಣನ ಒಂದು ಸಂಭಾಷಣೆಯನ್ನು ಲೀಲಾಶುಕ ನಮ್ಮ ಮುಂದಿಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ. ಈ ಬಾಲಕನ ತುಂಟತನಕ್ಕೆ, ಅದಕ್ಕಂಟಿಬರುವ ಮಾತಿನ ಜಾಣ್ಮೆಗೆ, ಕನ್ನಡಿ ಹಿಡಿಯುವ ಶ್ಲೋಕವಿದು.

ಮತ್ತೊಬ್ಬರ ಮನೆಗೆ ನುಗ್ಗಿ ಕದಿಯುವ ಈ ಪೋರನ ಧಾರ್ಷ್ಟ್ಯವದೆಷ್ಟು! ಕದ್ದ ಮಾಲಿನೊಂದಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದ ಕಳ್ಳನನ್ನು ಒಂದು ಅಧಿಕಾರ-ವಾಣಿಯಿಂದ ದಬಾಯಿಸಬಹುದಲ್ಲವೇ? ಆದರೂ ಕದ್ದಿರುವವ ಒಂದು ಮುದ್ದುಮಗುವೆಂದಾಗಿಬಿಟ್ಟರೇ ಕೋಪವೊಂದಿಷ್ಟು ಇಳಿದುಹೋಗುವುದು. ಅದರ ಮೇಲೆ ತೋರಿಸತಕ್ಕದ್ದಾದರೂ ಒಂದು ಕಪಟ-ಕೋಪವನ್ನೇ ಸರಿ! ಮಕ್ಕಳು ಬೆಳೆಯುವುದು ನೆರೆಹೊರೆಯವರ ಮನೆಯಲ್ಲೇ - ಎಂಬ ಉದ್ಗಾರವು ಪ್ರಸಿದ್ಧವೇ. ಆಗೊಮ್ಮೆ ಈಗೊಮ್ಮೆಯಾದರೂ ತಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಒಂದಿಷ್ಟಾದರೂ ಸಿಡುಕಲೇಬೇಕಾದ, ಅಥವಾ ಕೋಪ ತೋರಿಸುವಂತೆಯಾದರೂ ಮಾತನಾಡಲೇಬೇಕಾದ, ಪ್ರಸಂಗಗಳು  ಅಪ್ಪ-ಅಮ್ಮಂದಿರಿಗೆ ಬರಬಹುದು; ಆದರೆ ಅಕ್ಕಪಕ್ಕದ ಮನೆಯವರು ಮುದ್ದಾಡುವುದೇ ಹೆಚ್ಚು. ಚೇಷ್ಟೆ ಮಾಡಿದವರಾದರೂ ಮಕ್ಕಳು ಮುದ್ದಾದ ಒಂದು ಮುಗುಳ್ನಗೆ ನಕ್ಕರೆ ಸಾಕು, ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಕೋಪವೇ ಮಾಯವಾದೀತು, ಮರೆತೇಹೋದೀತು!

ಬೆಣ್ಣೆ ಕದಿಯುವ ಕೃಷ್ಣ ಯಾರಿಗೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ? ಅಂತೂ ಹೀಗೇ ಒಬ್ಬ ಗೋಪಸ್ತ್ರೀಯ ಮನೆಗೆ ನುಗ್ಗಿದ್ದಾನೆ, ಕೈಹಾಕಿರುವುದು ನೇರಾಗಿ ಬೆಣ್ಣೆಗೇ. ಯಾರೂ ಇಲ್ಲವೆಂದುಕೊಂಡು ಧೈರ್ಯದಿಂದ ಬೆಣ್ಣೆಯನ್ನು ಬಾಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವಷ್ಟರಲ್ಲೇ ಅಲ್ಲಿಯ ಗೊಲ್ಲತಿಯು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾಗಿದ್ದಾಳೆ. ಆತನು ಯಾರೆಂಬುದನ್ನು ತಾನರಿತಿಲ್ಲವೆಂಬಂತೆ ನಟಿಸುತ್ತಾ, "ಯಾರೋ ನೀನು, ಹುಡುಗಾ?" ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದಾಳೆ. ಪ್ರಶ್ನಿಸುವವರು ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಗಡಸು ತೋರಿದರೆ, ಉತ್ತರ ಕೊಡುವವರೂ ಸ್ವಲ್ಪ ದಿಟ್ಟರಾಗಿಯೇ ವರ್ತಿಸುವರೋ ಏನೋ? ಅದಕ್ಕೇ ಕೃಷ್ಣನು, ತನ್ನ ಅಣ್ಣನ ಹೆಸರನ್ನೇ ಬಳಸಿ ತನ್ನ ಪರಿಚಯವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ: "ನಾನು ಬಲಾನುಜ". ಅನುಜ ಎಂದರೆ ತಮ್ಮ. ಬಲರಾಮನ ತಮ್ಮ ನಾನು - ಎನ್ನುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ತನಗಿಂತಲೂ ಮೊದಲೇ ಹುಟ್ಟಿದವ, ಎಂದೇ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಸಿದ್ಧನೆಂಬ ಕಾರಣ. ಯಾರನ್ನಾದರೂ ಕರೆಯಬೇಕಾದರೆ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಸಂಕ್ಷೇಪ ಮಾಡಿ ಕರೆಯುವುದು ಲೋಕ-ಸಾಮಾನ್ಯವಲ್ಲವೇ? ಪತಂಜಲಿಯ ಮಹಾಭಾಷ್ಯದಲ್ಲೇ ಹೆಸರನ್ನು ಸಂಕ್ಷೇಪಿಸುವ ಉದಾಹರಣೆ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ಸತ್ಯಭಾಮೆಯನ್ನು ಕರೆಯಲು ಸತ್ಯಾ ಎಂದರೂ ಆಯಿತು, ಭಾಮಾ ಎಂದರೂ ಆಯಿತು, ಸತ್ಯಭಾಮಾ ಎಂದರೂ ಆಯಿತು! ಹಾಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಬಲರಾಮನು "ಬಲ"ನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಕೃಷ್ಣನಿಗೂ ಹಾಗೆಯೇ ರೂಢಿಯಾಗಿತ್ತೇನೋ?

ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ. ತಾನು ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದು ಕಳ್ಳತನವಾದ್ದರಿಂದ, ಮನೆಯ ಯಜಮಾನಿ ಬೈಯುತ್ತಾಳೆ ಎಂಬ ಖಾತ್ರಿ. ಹೆದರಿಸುವವರಿಗೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಹೆದರಿಸಬೇಡವೇ? ಅದಕ್ಕೇ ಹೇಳುತ್ತಿರುವುದು, ನಾನು "ಬಲನ ತಮ್ಮ" - ಎಂದು. ಏನು ಹಾಗೆಂದರೆ? ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿಯಿದೆ. ನಾನು ಚಿಕ್ಕವನಿರಬಹುದು. ನನ್ನ ಅಣ್ಣ ದೊಡ್ಡವನು. ಅವನು ಬಲಶಾಲಿ. ಆತನ ಹೆಸರೇ "ಬಲ" ಅಲ್ಲವೇ? ಬಲಾನುಜನಿಗೂ ಶಕ್ತಿಯಿರುತ್ತದೆ. ಒಂದು ವೇಳೆ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ನನ್ನಣ್ಣ ನನ್ನ ಸಹಾಯಕ್ಕಿದ್ದಾನೆ, ಗೊತ್ತಿರಲಿ - ಎಂಬ ಧ್ವನಿ! ಇರಲಿ. ಮುಂದೇನಾಯಿತು, ನೋಡುವಾ. ಗೊಲ್ಲತಿ ಕೇಳುತ್ತಾಳೆ: "ಇಲ್ಲಿ ನಿನಗೇನು ಕೆಲಸ?" ಅದಕ್ಕೆ ತುಂಟ ಕೃಷ್ಣನ ಥಟ್ಟನೆಯ ಉತ್ತರ "ಇಲ್ಲ, ನಮ್ಮ ಮನೆಯಿದು - ಎಂದುಕೊಂಡು ಬಂದುಬಿಟ್ಟೆ" ಎಂದು! ಆಹಾ! ತನ್ನ ಮನೆ ಯಾವುದೆಂದು ತೋರದೇ ಈ ಪೋಕರಿಗೆ? ಆಟ. ಮಾತಿಗೆ ಪ್ರತಿಮಾತು, ಅಷ್ಟೆ. ಎಷ್ಟೋ ಮನೆಗಳ ಪ್ಲಾನೋ ವಸ್ತುಗಳ ಜೋಡಣೆಯೋ ಒಂದೇ ತೆರನಿರಬಾರದೇನು? ಆದ್ದರಿಂದ ತನ್ನ ಮಂದಿರವಿದೆಂಬ ಭ್ರಾಂತಿಯಿಂದ ಬಂದುಬಿಟ್ಟಿದ್ದೇನೆನ್ನುತ್ತಾನೆ, ಜಾಣಕೃಷ್ಣ.

ಈ ಮಾತನ್ನು ಆ ಗೊಲ್ಲತಿ ಎತ್ತಿಹಾಕ(ಲಾರ)ಳು. ಏಕೆ? ಗೃಹ-ಸಾಮ್ಯದಿಂದ ಈ ಭ್ರಮೆಯಾಗಿದ್ದೀತು. ಅದಕ್ಕೇ ಈಗ ಅವಳು ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಶ್ನೆಯೆತ್ತುತ್ತಾಳೆ. "ಇರಬಹುದು; ಆದರೆ ನವನೀತ-ಪಾತ್ರೆಯ ಬಾಯೊಳಗೆ ಕೈಹಾಕಿರುವೆಯೇತಕ್ಕೆ?" ಎಂದು. ನವನೀತವೆಂದರೆ ಬೆಣ್ಣೆ. ಹೆಸರೇ ಹೇಳುವಂತೆ ಹೊಸದಾಗಿ(ನವ-) ತೆಗೆದ(-ನೀತ) ಬೆಣ್ಣೆ. ನಮ್ಮ ಮನೆಯ ಬೆಣ್ಣೆಯ ಪಾತ್ರೆಯೊಳಗೆ ಈತನಿಗೇನು ಕೆಲಸ? ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗೇನು ಉತ್ತರಕೊಟ್ಟಾನು? ಚೂಟಿಯಾದ ಮಗು ಚೂಟಿಯಾದ ಉತ್ತರವನ್ನೇ ಕೊಡುತ್ತದೆ. ಕೊನೆಯ ಪಕ್ಷ ತನ್ನ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿರುವ ಉತ್ತರ: ಕರುವೊಂದು ಕಳೆದು ಹೋಗಿತ್ತು, ಅದನ್ನು ಹುಡುಕಲೆಂದು ಕೈಹಾಕಿದ್ದು ಅಷ್ಟೇ! ಈ ತುಂಟತನದ ಉತ್ತರ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಒಂದು ಸಮಾಧಾನವನ್ನೂ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. "ಬೇಜಾರು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಡ, ವಿಷಾದ ಬೇಡ, ಒಂದೇ ಕ್ಷಣವಷ್ಟೆ!" ಇದು ಅತಿಜಾಣ ಉತ್ತರವಾಯಿತು! ಇನ್ನೇನು ಹೇಳಿಯಾಳು, ಮತ್ತೇನು ಕೇಳಿಯಾಳು ಆ ಗೊಲ್ಲತಿ? ಮುಗುಳ್ನಕ್ಕಿರಬೇಕು, ಮುತ್ತಿತ್ತು ಮುದ್ದಾಡಿರಬೇಕು, ಅಷ್ಟೆ. ಹೀಗೆ ಆ ವರ-ವಲ್ಲವಿಗೆ ಚೂಟಿಯಾದ ಉತ್ತರವಿತ್ತು ದಂಗಾಗಿಸಿದ ಕೃಷ್ಣನ ಆ ಮಾತು ನಮ್ಮನ್ನು ಕಾಪಾಡಲಿ - ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ, ಲೀಲಾಶುಕ.

ಹುಸಿ ಹೇಳಿದರೂ ಹಸನಾಗಿ ಹೇಳಬೇಕು - ಎನ್ನುತ್ತಾರಲ್ಲವೇ ಹಿರಿಯರು. "ನನ್ನ ಮನೆಯೆಂದುಕೊಂಡು ಬಂದುಬಿಟ್ಟೆ" -ಎಂಬುದು ಸುಳ್ಳೇ ಆದರೂ ನಂಬಲು ಆಸ್ಪದವಿದೆ. ಏನಾದರೂ ಕಳೆದು ಹೋಗಿದ್ದರೆ ಕೈಯಾರೆ ಹುಡುಕುವುದೂ ಸರಿಯೇ. ಪಾತ್ರೆಯೊಳಗೆ ಉಂಗುರವೋ ಪುಟ್ಟ ಆಟಿಕೆಯೋ ಬಿದ್ದುಹೋಗಿದ್ದಲ್ಲಿ ಹಾಗೆ ತಾನೆ ಹುಡುಕಬೇಕಾದದ್ದು? ಇನ್ನು ಕರುಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸಂಜೆ ಹಿಂದಿರುಗುವಾಗ ಕೊಂಚ ವಿಳಂಬವಾಗುವುದೋ ಅಕಸ್ಮಾತ್ ದಾರಿತಪ್ಪುವುದೋ ಆಗಿಬಿಟ್ಟು ಅವನ್ನು ಹುಡುಕಹೊರಡುವುದನ್ನೂ ಈ ಪುಟ್ಟ ಕೃಷ್ಣ ಕೇಳಿರುವವನೇ, ಕಂಡಿರುವವನೇ. ಆದರೆ ಕಳೆದುಹೋಗಿರುವ ಕರುವನ್ನು ಮಡಕೆಯೊಳಗೆ ಹುಡುಕುತ್ತಿರುವೆನೆನ್ನುವುದು ಮಾತ್ರ ಶುದ್ಧ ತಲೆಹರಟೆಯೇ. ಬರೀ ಮಾತಿನ ಪುಂಡಾಟಿಕೆಯೇ, ಭಂಡಾಟಿಕೆಯೇ. ಆದರೂ ಮುದ್ದು ಮಗು ಮಾಡಿದಲ್ಲಿ, ಬಿಗಿಯಾದ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಥಟ್ಟನೊಂದು ಸುಟಿಯಾದ ಉತ್ತರವಿತ್ತಲ್ಲಿ, ಅದು ತಪ್ಪೋ ನೆಪ್ಪೋ, ನಗುವನ್ನು ತರಿಸುವಂತಹುದೇ, ಕೋಪವನ್ನು ಕರಗಿಸುವಂತಹುದೇ. ಕೃಷ್ಣನ ಮುದ್ದು ಎಂತಹುದೆಂದರೆ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಬಂದು ಕದಿಯುತ್ತಾ ಸಿಕ್ಕಿಹಾಕಿಕೊಳ್ಳಲಿ - ಎಂದು ಆಸೆ ಪಡುವಂತಹುದೇ ಸರಿ! ಆತ ಬಂದದ್ದೇ ಭಾಗ್ಯವೆನಿಸುವಂತಹುದು. ಎಂದೇ "ವರ-ವಲ್ಲವಿ"ಯೆಂದರೆ ಬರೀ ಹಿರಿಯಳೆಂದಲ್ಲ, ಶ್ರೇಷ್ಠ ಗೊಲ್ಲತಿ, ಧನ್ಯಳಾದ ಗೋಪಿಕೆಯೆಂದೇ ಅರ್ಥವಲ್ಲವೇ?

ಕಸ್ತ್ವಂ ಬಾಲ? ಬಲಾನುಜಃ; ಕಿಮಿಹ ತೇ? ಮನ್ಮಂದಿರಾಶಂಕಯಾ;

ಯುಕ್ತಂ ತನ್ನವನೀತ-ಪಾತ್ರ-ವಿವರೇ ಹಸ್ತಂ ಕಿಮರ್ಥಂ ನ್ಯಸೇಃ? |

ಮಾತಃ ಕಂಚನ ವತ್ಸಕಂ ಮೃಗಯಿತುಂ, ಮಾ ಗಾ ವಿಷಾದಂ ಕ್ಷಣಾದ್

-     ಇತ್ಯೇವಂ ವರ-ವಲ್ಲವೀ-ಪ್ರತಿವಚಃ ಕೃಷ್ಣಸ್ಯ ಪುಷ್ಣಾತು ನಃ ||

ಸೂಚನೆ : 21/12/2024 ರಂದು ಈ ಲೇಖನವು  ವಿಜಯಕರ್ನಾಟಕದ ಬೋಧಿ ವೃಕ್ಷ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದೆ.

ಗೀತಾಚಾರ್ಯ- ಸಂಗೀತಾಚಾರ್ಯ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ (Geethacharya - Sangeethacharya Shreekrishna)

 ಲೇಖಕರು : ಪದ್ಮಿನಿ ಶ್ರೀನಿವಾಸನ್

ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿರಿ (lekhana@ayvm.in)

ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಯುದ್ಧರಂಗದಲ್ಲಿ,  ಪಶ್ಚಾತ್ತಾಪದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿದ ಅರ್ಜುನನಿಗೆ,  ಕ್ಷತ್ರಿಯ ಧರ್ಮವನ್ನು ಜ್ಞಾಪಿಸಿ, ಭಗವದ್ಗೀತೆಯನ್ನು ಉಪದೇಶಿಸಿದ ಪಾರ್ಥಸಾರಥಿಯ ಚಿತ್ರವು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದದ್ದು. ರಥದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ನಿಂತು, ಲೋಕಕಲ್ಯಾಣ-ಆತ್ಮಕಲ್ಯಾಣ ಎರಡೂ ಸಿದ್ಧಿಸುವ  ತತ್ವವನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸುತ್ತಿರುವನು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ. ಕೊಳಲನ್ನೂದುತ್ತಿರುವ ಮುರಳೀಮನೋಹರನ ಚಿತ್ರವೂ ಅಷ್ಟೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದದ್ದು. ತ್ರಿಭಂಗಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತು, ಜಗನ್ಮೋಹನನಾಗಿ ಇಂಪಾದ ವೇಣುಗಾನವನ್ನು ಲೋಕಕ್ಕೆ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತಿರುವನು. 

ಆತ್ಮಯೋಗ, ನಾದಯೋಗಗಳ ರಹಸ್ಯಗಳನ್ನು ಬಲ್ಲವರಾದ ಶ್ರೀರಂಗಮಹಾಗುರುಗಳು, ಪೂಜನೀಯವಾಗಿರುವ ಈ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿರುವ  ದಿವ್ಯಭಾವಗಳನ್ನು, ನಮ್ಮಗಳ ಬುದ್ಧಿಗೂ ಎಟುಕಿಸಿದವರು.  ತ್ಯಾಗರಾಜರ ‘ಗೀತಾರ್ಥಮು’ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಗೀತ-ಸಂಗೀತಗಳ ಏಕಸೂತ್ರತೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸಿಕೊಡುತ್ತಾ, ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಗೀತಾಚಾರ್ಯ-ಸಂಗೀತಾಚಾರ್ಯ ಎಂಬುದನ್ನೂ  ಧೃಡಪಡಿಸಿದ್ದರು. ಕೃತಿಯ ಭಾವಾರ್ಥ- “ಎಲೈ ಮನಸ್ಸೇ! ಗೀತಾರ್ಥವೂ ಸಂಗೀತಾನಂದವೂ ಎರಡೂ ನಿನ್ನ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ, ಗಮನಿಸು. ವಾತಾತ್ಮಜನಿಗೆ ಈ ವಿಷಯವು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಗೊತ್ತು”. 

ಗೀತ-ಸಂಗೀತಗಳ  ಏಕಸೂತ್ರತೆ

ಗೀತ-ಸಂಗೀತವೆಂದರೆ  ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ‘ಹಾಡು’ ಎಂದರ್ಥ. ಅಷ್ಟಕ್ಕೇ ಸೀಮಿತವಾಗದೆ, ಭಗವದ್ಗೀತೆ-ಸಂಗೀತಗಳು ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನ  ಆಶಯದಂತೆ ಪ್ರಣವಮೂಲದಿಂದ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ, ಅಲ್ಲಿಗೇ ಮತ್ತೆ ಹಿಂತಿರುಗಿಸುವ ವಿದ್ಯೆಗಳು. ಪರಮಾತ್ಮಜ್ಯೋತಿಯ ವಾಗ್ರೂಪಗಳಾಗಿ–  ಸ್ವರಾಕ್ಷರಗಳಾಗಿ, ಸಪ್ತಸ್ವರಗಳಾಗಿ ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ. ಇದರ ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಬಲ್ಲ ಹನುಮಂತ, ಜೀವಿಗಳ ಪ್ರಾಣನಾಥ.  ನಾಲ್ಕೂ ವೇದಗಳನ್ನು ಕರಗತ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಗಾನನಿಪುಣ.

ಸಂಗೀತವೆಂದರೆ ಸಮ್ಯಕ್ ಗೀತೆ. ಗಾಯನ- ನೃತ್ಯ-ವಾದನಗಳು ಸೇರಿ, ತ್ರಿಕರಣಗಳ (ದೇಹ,ಮನಸ್ಸು,ಆತ್ಮ) ಸಾರೂಪ್ಯವುಳ್ಳದ್ದು. ಕೃಷ್ಣಲಹರಿ ಸ್ತೋತ್ರ "ಲೋಕಾನುನ್ಮದಯನ್  ...."  ಹೇಳುವಂತೆ –“ಲೋಕಗಳಿಗೆ ಉನ್ಮಾದವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತಾ; ವೃಕ್ಷಗಳನ್ನು ಹರ್ಷಪಡಿಸುತ್ತಾ; ಮೃಗಗಳನ್ನು ಪರವಶಗೊಳಿಸುತ್ತಾ; ಗೋವುಗಳನ್ನು ಆನಂದಿಸುತ್ತಾ; ಮುನಿಗಳನ್ನು ಮೊಗ್ಗಿನಂತೆ ಅಂತರ್ಮುಖರಾಗಿಸುತ್ತಾ, ಓಂಕಾರದ ಅರ್ಥವನ್ನು ವಿವರಿಸಿ ಹೇಳುತ್ತಿದೆಯೋ ಎಂಬಂತಿದೆ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ವೇಣುನಾದ”. ಪ್ರಣವನಾದದೊಂದಿಗೇ ಕೂಡುತ್ತಿದೆ ಅದರ ಶ್ರುತಿ!

ಭಗವದ್ಗೀತೆಯು ಕೃಷ್ಣಾರ್ಜುನರ ಸಂಭಾಷಣೆಯಾಗಿದ್ದು, ಕೇವಲ ವೇದಾಂತ ತತ್ವವಾಗಿರದೆ, ಛಂದೋಬದ್ಧವಾಗಿ, ಧರ್ಮಾರ್ಥಕಾಮಮೋಕ್ಷಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿಸುವ, ಕರ್ಮ, ಭಕ್ತಿ ಹಾಗೂ ಜ್ಞಾನ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಉಪದೇಶಿಸುತ್ತದೆ. ವೇದೋಪನಿಷತ್ತುಗಳ ಸಾರವೇ ಆಗಿದೆ. ಪರಮಾನಂದದತ್ತ ನೊಂದಜೀವಿಗಳನ್ನು ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. 

ಗೀತ-ಸಂಗೀತಗಳೆರಡೂ ಇಂದ್ರಿಯಗಳಿಂದ ಸೆಳೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವ ಮನಸ್ಸುಗಳನ್ನು ಹರ್ಷದಿಂದ ಆಕರ್ಷಿಸುತಾ, ನಾದ ಮೂಲಕ್ಕೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುತ್ತಿವೆ. ಎರಡೂ ಆತ್ಮನಿಗೆ ಜಯವನ್ನು (ಪರಮಾತ್ಮನಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗುವುದು) ಘೋಷಿಸುತ್ತಿವೆ.

ಆಚಾರ್ಯ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ

ಆಚಾರ್ಯನ ಲಕ್ಷಣಗಳೆಂದರೆ, ಸದಾಚಾರ ಸಂಪನ್ನನಾಗಿ, ಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ, ಲೋಕದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಳಿಸುವುದು. ಉಪದೇಶವೆಂದರೆ ವಿಷಯವನ್ನು  ಉಗಮಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ಯುವ  ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ. ಜೀವನದ ಪರಮಾದರ್ಶವನ್ನು  ಅರಿಯಲು ತತ್ವದರ್ಶಿಗಳಾದ ಆಚಾರ್ಯರ ಉಪದೇಶ ಬೇಕು. ಹಿರಿಯರಿಂದ ಕೇಳುವ- ಸತ್ಯವನ್ನುಡಿ ಇತ್ಯಾದಿ, ಧರ್ಮವನ್ನು ಉಳಿಸುವ ಹಿತೋಪದೇಶಗಳು. ಸಂತರ ಕೃತಿಗಳು ಇಹ-ಪರಗಳ ನಡುವೆ ಧರ್ಮಸೇತುವೆಯಂತಿರುವ ತತ್ವೋಪದೇಶಗಳು. ಇನ್ನು   ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ಗೀತೋಪದೇಶ ಪರಧರ್ಮವನ್ನು ಕುರಿತ ವಿಷಯವೇ ಆಗಿರಬೇಕಲ್ಲವೇ? 

ಯೋಗೇಶ್ವರ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತಿರುವ ಭಾವಮುದ್ರೆಗಳು, ಅಂತರಂಗದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಾನಾಗಿಯೇ ಪ್ರಕಟಪಡಿಸುತ್ತಿವೆ.  ಶಿರದ ಅತ್ಯುನ್ನತಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಧರಿಸಿದ ನವಿಲುಗರಿ, ಸೃಷ್ಟಿ ಹಾಗೂ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನ ಮುದ್ರೆಯನ್ನುಳ್ಳದ್ದಾಗಿದೆ. ಬಲಗೈ ಆತ್ಮಮುದ್ರೆ, ಜೀವ-ದೇವರ ಒಂದಾಗುವಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಿದೆ. ಭಗವದ್ಗೀತೆಯನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸುವ ವ್ಯಾಖ್ಯಾ ಮುದ್ರೆಯೂ ಆಗಿದೆ.  ನರನಾರಾಯಣರ ಸೇರುವಿಕೆಗೆ ಬೇಕಾದ ಶಾಸನವನ್ನು  ಜಾರಿಗೆ ತರಲು ಹೃಷಿಕೇಶನಾಗಿ, ಎಡಗೈಯಲ್ಲಿ ಚಾವಟಿಕೋಲನ್ನು ಹಿಡಿದು ಇಂದ್ರಿಯಗಳೆಂಬ ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಾ ಜೀವಿಯನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ.  ಕೋಲಿನ ಏಳು ಗಂಟುಗಳು, ಬೆನ್ನು ಹುರಿಯ(ಜ್ಞಾನರಜ್ಜು) ಏಳು ಚಕ್ರಗಳನ್ನು  ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಿವೆ. ನರ-ರಥದ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಆತ್ಮನಾಗಿ ವಾಸವಾಗಿದ್ದಾನೆ.

ಸ್ವತಃ ನಾದಮಯನಾದ ಮಾಧವ, ತನ್ನ ಉಸಿರನ್ನು ಕೊಳಲಿನೊಳಗೆ ತುಂಬಿ, ಜೀವಿಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತಿರುವನು. ಲೀಲಾಶುಕಕವಿಯ ಕೃಷ್ಣಕರ್ಣಾಮೃತದ "ಅಂಸಾಲಂಬಿತ ವಾಮಕುಂಡಲಭರಂ..." ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿ- “ಎಡಕ್ಕೆ ಬಾಗಿದ ತಲೆ, ಮೇಲಕ್ಕೆ ಎತ್ತಿದ ಬಲ ಹುಬ್ಬು, ತ್ರಿಭಂಗಿಯಲ್ಲಿ ಕೊಳಲನ್ನು ಆನಂದದಿಂದ ನುಡಿಸುತ್ತಿರುವ, ಜಗವನೇ ಮೋಹಗೊಳಿಸುವ ಗೋಪಾಲನನ್ನು ಬಲ್ಲೆ” ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಅವನ ಆತ್ಮಭಾವವನ್ನು ಹೊರಸೂಸಿದ ಸಂಗೀತ, ಕೇವಲ ಇಂದ್ರಿಯ ತೃಪ್ತಿಗಲ್ಲ, ನಾದೋಪಾಸನೆಯಾಗಿ, ಪ್ರಣವದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವಾಗಿದೆ. ಕೊಳಲಿನ  ಸಪ್ತರಂದ್ರಗಳು, ದೇಹದ ಸಪ್ತಚಕ್ರಗಳನ್ನು  ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಿವೆ. ಆ ನಾದವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದರೆ ಪ್ರಣವದ ಉಗಮ ಸ್ಥಾನದವರೆಗೆ ತಲುಪಬಹುದು ಎಂಬ ಗುಪ್ತ ಆದೇಶವನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತಿದೆ. 

ನಾದಬ್ರಹ್ಮನ ಉಪಾಸನೆಯಿಂದ ಸಂಗೀತ ವಿಸ್ತರಿಸಿದ ಸಂಗೀತಾಚಾರ್ಯ, ಧರ್ಮಸಂಸ್ಥಾಪನೆಗಾಗಿ ಗೀತೋಪದೇಶ ಮಾಡಿದ ಗೀತಾಚಾರ್ಯ. ಅವನೇ ಹೇಳಿಕೊಂಡಿರುವಂತೆ- "ಗೀತೆಯೇ ನನ್ನ ಹೃದಯ". ಸಂಗೀತವೂ ಅವನ ಹೃದಯವೇ. ಅವನ ಉಸಿರು ಗೀತಯಲ್ಲಿ ವಾಗ್ರೂಪವಾದರೆ, ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ವಾಕ್-ಗೇಯರೂಪವಾಗಿದೆ. 

ಗೀತ-ಸಂಗೀತಗಳೆರಡೂ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಇಂದಿಗೂ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿವೆ. ಸಂಗೀತ ಪಿತಾಮಹರಾದ ಪುರಂದರದಾಸರು 'ನಳಿನಜಾಂಡ ತಲೆಯದೂಗಿ ಮೋಹಿಸುತ್ತಿರಲು ಕೊಳಲನೂದಿ ಭ್ರಾಜಿಸುವ ಕೃಷ್ಣರಾಯನ ನೋಡಿ ' ಎಂಬ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಪುರಾತನ  ರಾಗಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ. ನಮ್ಮವರೆಗೆ ತಲುಪಿರುವ ಸೃಷ್ಟಿಸಹಜವಾದ ಈ ರಾಗಗಳು ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ಸಂತರ  ಅಂತರ್ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ, ಭಿನ್ನವಾದ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದಿರಬಹುದು. ಜೀವಕೋಟಿಗಳನ್ನು ಉದ್ಧರಿಸುವ ವಿದ್ಯೆಗಳನ್ನು ಕರುಣಿಸಿದ ಪ್ರಥಮಾಚಾರ್ಯನಾದ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣಪರಂಜ್ಯೋತಿಗೆ ಶಿರಬಾಗಿ ನಮಿಸೋಣ!

ಯಕ್ಷ ಪ್ರಶ್ನೆ 117 (Yaksha prashne 117)

 

ಲೇಖಕರು : ವಿದ್ವಾನ್ ನರಸಿಂಹ ಭಟ್
ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿರಿ (lekhana@ayvm.in)

ಪ್ರಶ್ನೆ –  116 ಯಾವುದು ಮಾರ್ಗ?

ಉತ್ತರ - ತರ್ಕ ನಿಲ್ಲದು, ವೇದಗಳು ಹಲವು, ಋಷಿಗಳು ಅನೇಕರು; ಹಾಗಾಗಿ ವಿಭಿನ್ನವಾದ ಅವರ ಮಾತೂ ಪ್ರಮಾಣವಲ್ಲ, ಧರ್ಮದ ಮರ್ಮವು ತಿಳಿಯಲು ಕಷ್ಟಸಾಧ್ಯ, ಶಿಷ್ಟರು ನಡೇದದ್ದೇ ದಾರಿ.

ಧರ್ಮ ಎಂದರೇನು? ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ಈ ಹಿಂದೆ ಅನೇಕ ಲೇಖನಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರವಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಧರ್ಮವು ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದುದು, ಕಣ್ಣಿಗೆ ಅದು ಗೋಚರಿಸದು. ಹಾಗಾದರೆ ಅದರ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಏನು ಮಾಡಬೇಕು? ಯಾವುದು ಪ್ರಮಾಣ? ಯಾವುದು ಮಾರ್ಗ? ಎಂಬ ವಿಷಯವನ್ನು ಅಧಿಕರಿಸಿ ಯಕ್ಷನು ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಯಲ್ಲಿ ಕೇಳುತ್ತಾನೆ, ಅದಕ್ಕೆ ಧರ್ಮಜನ ಉತ್ತರ ಬಹಳ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಧರ್ಮವು ಯಾವುದೇ ವಿಚಾರ ಮಂಥನಗಳಿಗೆ ನಿಲುಕುವುದಲ್ಲ; ವೇದಗಳು ನಾಲ್ಕು ಇರಬಹುದು; ಆದರೆ ಈ ವೇದಗಳಿಂದಲೂ ಕೂಡ ಧರ್ಮವನ್ನು ತಿಳಿಯುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗಬಹುದು. ಅಷ್ಟೇಕೆ ಧರ್ಮವನ್ನು - ಧರ್ಮದ ವಿಚಾರವನ್ನು ತಿಳುಹಿಸಲು ಅನೇಕ ಸ್ಮೃತಿಗ್ರಂಥಗಳು ಬಂದಿವೆ, ಅನೇಕ ಶಾಸ್ತ್ರಗ್ರಂಥಗಳು ಬಂದಿವೆ. ಆದರೆ ಆ ಎಲ್ಲಾ ಗ್ರಂಥಗಳು ಅನೇಕ ಋಷಿಗಳಿಂದ ಪ್ರಣೀತವಾಗಿವೆ. ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಪ್ರಣೀತವಾದ ಗ್ರಂಥಗಳಿಂದಲೂ ಕೂಡ ಈ ಧರ್ಮದ ವಿಷಯವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಕಷ್ಟ ಸಾಧ್ಯ ಎಂಬುದಾಗಿ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಹಾಗಾದರೆ ಧರ್ಮವನ್ನು ತಿಳಿಯುವುದು ಹೇಗೆ? ಎಂದರೆ ಶಿಷ್ಟರು - ಮಹಾಜನರು - ಋಷಿಜನರು ಅಥವಾ ವೇದ, ಶಾಸ್ತ್ರ, ಪುರಾಣ ಪುಣ್ಯ, ಜನ್ಮ ಮುಂತಾದ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ  ಆಸ್ತಿಕ್ಯಬುದ್ಧಿ ಇರುವ ಯಾವ ಮಹಾಪುರುಷರು ಇರುತ್ತಾರೋ, ಅವರು ಯಾವುದನ್ನು ಆಚರಣೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೋ, ಅದನ್ನೇ 'ಧರ್ಮಮಾರ್ಗ' ಎಂಬುದಾಗಿ ತಿಳಿಯಬೇಕು ಎಂಬ ಉತ್ತರವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕೊಡುತ್ತಾನೆ. ಅಂದರೆ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಪ್ರಮಾಣ ಯಾವುದು? ಎಂದರೆ "ಆಚಾರವೇ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಮಾರ್ಗ" ಎಂಬುದು ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಯಲ್ಲಿ ಅಡಕವಾದ ವಿಶೇಷ ಅಂಶವಾಗಿದೆ.

 ಧರ್ಮದ ತತ್ತ್ವವು ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದದ್ದು, ಆದರೂ ಅದು ತಿಳಿಯಲೇಬೇಕಾದುದು. ಆದ್ದರಿಂದ ಅದನ್ನರಿಯುವ ಸಾಧನವು ನಮ್ಮ ಇಂದ್ರಿಯಗಳಿಗೂ ಗೋಚರವಾಗುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂತಹ ಸಾಧನ ಯಾವುದೆಂದರೆ ಅದನ್ನೇ ಧರ್ಮದ ಆಚರಣೆ ಎಂಬುದಾಗಿ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಹಿಂದಿನ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮದ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಆದರೂ ಪ್ರಸ್ತುತ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಒಮ್ಮೆ ಅದರ ಅನುಸಂಧಾನ ಅಗತ್ಯ ಎಂಬುದಾಗಿ ತಿಳಿದು ಧರ್ಮದ ಬಗೆಗಿನ ಒಂದು ವಾಕ್ಯವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದರದರ ಸಹಜತೆಯನ್ನು ಧರ್ಮ ಎಂದು ಕರೆದು, ಅಂತಹ ಸಹಜತೆಯನ್ನು ಉಳಿಸುವ ಯಾವ ಆಚರಣೆ ಇದೆಯೋ ಅದನ್ನು ಕೂಡ ಧರ್ಮ ಎಂಬುದಾಗಿ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ಧರ್ಮವನ್ನು ತಿಳಿಯಬೇಕಾದರೆ ಧರ್ಮದ ಆಚರಣೆಯಿಂದ ಮಾತ್ರ ಸಾಧ್ಯ ಎಂಬುದು ಇದರ ಚರಿತಾರ್ಥವಾಗಿದೆ. ವೇದಗಳು, ಅವುಗಳನ್ನೇ ಅನುಸರಿಸಿ ಅಂತೆಯೇ ತಪ್ಪಸಿನಿಂದ ಋಷಿಗಳು ತಮ್ಮ ಬುದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಧರಿಸಿದ ಸ್ಮೃತಿಗಳು,  ಸದಾಚಾರ, ತನಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಿಯವಾದದ್ದು, ಸತ್ಕಂಕಲ್ಪದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದ್ದ ಆಶೆ ಇವುಗಳನ್ನು ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಮೂಲ ಎಂದು ತಿಳಿಯಬೇಕು ಎಂದು ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯಸ್ಮೃತಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಜ್ಞಾನವಿದನಾದ ಒಬ್ಬನೇ ಒಬ್ಬನು ಏನನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾನೋ ಅದನ್ನು ಧರ್ಮಮಾರ್ಗ ಅಂದು ತಿಳಿಯಬೇಕು ಎಂದೂ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಒಟ್ಟಾರೆ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಯಾವುದರಿಂದ ಆತ್ಮಜ್ಞಾನ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗುತ್ತದೆಯೋ ಅದನ್ನು ಧರ್ಮ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. 

ಸೂಚನೆ : 08/12/2024 ರಂದು ಈ ಲೇಖನವು ಹೊಸದಿಗಂತ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದೆ.

ಯಕ್ಷ ಪ್ರಶ್ನೆ 118 (Yaksha prashne 118)

ಲೇಖಕರು : ವಿದ್ವಾನ್ ನರಸಿಂಹ ಭಟ್
ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿರಿ (lekhana@ayvm.in)

ಪ್ರಶ್ನೆ –  116 ಯಾವುದು ಮಾರ್ಗ?

ಉತ್ತರ - ತರ್ಕ ನಿಲ್ಲದು, ವೇದಗಳು ಹಲವು, ಋಷಿಗಳು ಅನೇಕರು; ಹಾಗಾಗಿ ವಿಭಿನ್ನವಾದ ಅವರ ಮಾತೂ ಪ್ರಮಾಣವಲ್ಲ, ಧರ್ಮದ ಮರ್ಮವು ತಿಳಿಯಲು ಕಷ್ಟಸಾಧ್ಯ, ಶಿಷ್ಟರು ನಡೇದದ್ದೇ ದಾರಿ.

ಧರ್ಮ ಎಂದರೇನು? ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ಈ ಹಿಂದೆ ಅನೇಕ ಲೇಖನಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರವಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಧರ್ಮವು ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದುದು, ಕಣ್ಣಿಗೆ ಅದು ಗೋಚರಿಸದು. ಹಾಗಾದರೆ ಅದರ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಏನು ಮಾಡಬೇಕು? ಯಾವುದು ಪ್ರಮಾಣ? ಯಾವುದು ಮಾರ್ಗ? ಎಂಬ ವಿಷಯವನ್ನು ಅಧಿಕರಿಸಿ ಯಕ್ಷನು ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಯಲ್ಲಿ ಕೇಳುತ್ತಾನೆ, ಅದಕ್ಕೆ ಧರ್ಮಜನ ಉತ್ತರ ಬಹಳ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಧರ್ಮವು ಯಾವುದೇ ವಿಚಾರ ಮಂಥನಗಳಿಗೆ ನಿಲುಕುವುದಲ್ಲ; ವೇದಗಳು ನಾಲ್ಕು ಇರಬಹುದು; ಆದರೆ ಈ ವೇದಗಳಿಂದಲೂ ಕೂಡ ಧರ್ಮವನ್ನು ತಿಳಿಯುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗಬಹುದು. ಅಷ್ಟೇಕೆ ಧರ್ಮವನ್ನು - ಧರ್ಮದ ವಿಚಾರವನ್ನು ತಿಳುಹಿಸಲು ಅನೇಕ ಸ್ಮೃತಿಗ್ರಂಥಗಳು ಬಂದಿವೆ, ಅನೇಕ ಶಾಸ್ತ್ರಗ್ರಂಥಗಳು ಬಂದಿವೆ. ಆದರೆ ಆ ಎಲ್ಲಾ ಗ್ರಂಥಗಳು ಅನೇಕ ಋಷಿಗಳಿಂದ ಪ್ರಣೀತವಾಗಿವೆ. ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಪ್ರಣೀತವಾದ ಗ್ರಂಥಗಳಿಂದಲೂ ಕೂಡ ಈ ಧರ್ಮದ ವಿಷಯವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಕಷ್ಟ ಸಾಧ್ಯ ಎಂಬುದಾಗಿ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಹಾಗಾದರೆ ಧರ್ಮವನ್ನು ತಿಳಿಯುವುದು ಹೇಗೆ? ಎಂದರೆ ಶಿಷ್ಟರು - ಮಹಾಜನರು - ಋಷಿಜನರು ಅಥವಾ ವೇದ, ಶಾಸ್ತ್ರ, ಪುರಾಣ ಪುಣ್ಯ, ಜನ್ಮ ಮುಂತಾದ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ  ಆಸ್ತಿಕ್ಯಬುದ್ಧಿ ಇರುವ ಯಾವ ಮಹಾಪುರುಷರು ಇರುತ್ತಾರೋ, ಅವರು ಯಾವುದನ್ನು ಆಚರಣೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೋ, ಅದನ್ನೇ 'ಧರ್ಮಮಾರ್ಗ' ಎಂಬುದಾಗಿ ತಿಳಿಯಬೇಕು ಎಂಬ ಉತ್ತರವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕೊಡುತ್ತಾನೆ. ಅಂದರೆ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಪ್ರಮಾಣ ಯಾವುದು? ಎಂದರೆ "ಆಚಾರವೇ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಮಾರ್ಗ" ಎಂಬುದು ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಯಲ್ಲಿ ಅಡಕವಾದ ವಿಶೇಷ ಅಂಶವಾಗಿದೆ.

 ಧರ್ಮದ ತತ್ತ್ವವು ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದದ್ದು, ಆದರೂ ಅದು ತಿಳಿಯಲೇಬೇಕಾದುದು. ಆದ್ದರಿಂದ ಅದನ್ನರಿಯುವ ಸಾಧನವು ನಮ್ಮ ಇಂದ್ರಿಯಗಳಿಗೂ ಗೋಚರವಾಗುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂತಹ ಸಾಧನ ಯಾವುದೆಂದರೆ ಅದನ್ನೇ ಧರ್ಮದ ಆಚರಣೆ ಎಂಬುದಾಗಿ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಹಿಂದಿನ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮದ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಆದರೂ ಪ್ರಸ್ತುತ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಒಮ್ಮೆ ಅದರ ಅನುಸಂಧಾನ ಅಗತ್ಯ ಎಂಬುದಾಗಿ ತಿಳಿದು ಧರ್ಮದ ಬಗೆಗಿನ ಒಂದು ವಾಕ್ಯವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದರದರ ಸಹಜತೆಯನ್ನು ಧರ್ಮ ಎಂದು ಕರೆದು, ಅಂತಹ ಸಹಜತೆಯನ್ನು ಉಳಿಸುವ ಯಾವ ಆಚರಣೆ ಇದೆಯೋ ಅದನ್ನು ಕೂಡ ಧರ್ಮ ಎಂಬುದಾಗಿ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ಧರ್ಮವನ್ನು ತಿಳಿಯಬೇಕಾದರೆ ಧರ್ಮದ ಆಚರಣೆಯಿಂದ ಮಾತ್ರ ಸಾಧ್ಯ ಎಂಬುದು ಇದರ ಚರಿತಾರ್ಥವಾಗಿದೆ. ವೇದಗಳು, ಅವುಗಳನ್ನೇ ಅನುಸರಿಸಿ ಅಂತೆಯೇ ತಪ್ಪಸಿನಿಂದ ಋಷಿಗಳು ತಮ್ಮ ಬುದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಧರಿಸಿದ ಸ್ಮೃತಿಗಳು,  ಸದಾಚಾರ, ತನಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಿಯವಾದದ್ದು, ಸತ್ಕಂಕಲ್ಪದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದ್ದ ಆಶೆ ಇವುಗಳನ್ನು ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಮೂಲ ಎಂದು ತಿಳಿಯಬೇಕು ಎಂದು ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯಸ್ಮೃತಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಜ್ಞಾನವಿದನಾದ ಒಬ್ಬನೇ ಒಬ್ಬನು ಏನನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾನೋ ಅದನ್ನು ಧರ್ಮಮಾರ್ಗ ಅಂದು ತಿಳಿಯಬೇಕು ಎಂದೂ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಒಟ್ಟಾರೆ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಯಾವುದರಿಂದ ಆತ್ಮಜ್ಞಾನ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗುತ್ತದೆಯೋ ಅದನ್ನು ಧರ್ಮ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. 

ಸೂಚನೆ : 16/12/2024 ರಂದು ಈ ಲೇಖನವು ಹೊಸದಿಗಂತ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದೆ.

ವ್ಯಾಸ ವೀಕ್ಷಿತ 115 ಧರ್ಮಪರನಾಗಿ ಯುಧಿಷ್ಠಿರನು ಆಳಿದ ಬಗೆ (Vyaasa Vikshita 115)

ಲೇಖಕರು : ಪ್ರೊ. ಕೆ. ಎಸ್. ಕಣ್ಣನ್

ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿರಿ (lekhana@ayvm.in)

ಪಾಂಡವರ ಈ ಎಲ್ಲ ಮಕ್ಕಳೂ ವಿಶಾಲವಾದ ಎದೆಯುಳ್ಳವರು ಹಾಗೂ ಮಹಾರಥರು. ಇಂತಹವರನ್ನು ಪಡೆದ ಪಾಂಡವರು ಪರಮ-ಸಂತೋಷವನ್ನು ಈಗ ಕಂಡರು.

ಇಂದ್ರಪ್ರಸ್ಥದಲ್ಲಿ ವಾಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಪಾಂಡವರು, ರಾಜಾ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನ ಆಜ್ಞೆ ಹಾಗೂ ಶಂತನುಪುತ್ರನಾದ ಭೀಷ್ಮನ ಆಜ್ಞೆ - ಇವುಗಳ ಮೇರೆಗೆ, ಇತರ ರಾಜರುಗಳ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿ ತಮ್ಮ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ತೋರಿದರು. ಧರ್ಮರಾಜನನ್ನು ಆಶ್ರಯಿಸಿ ಪ್ರಜೆಗಳೆಲ್ಲರೂ ಸುಖವಾಗಿ ಜೀವನ ಮಾಡಿದರು. ಇದು ಹೇಗಿತ್ತೆಂದರೆ, ಪುಣ್ಯಕರ್ಮಗಳನ್ನೆಸಗಿ ಉತ್ತಮವಾದ ಶರೀರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಜೀವಿಗಳು ಹೇಗೆ ಸುಖವಾಗಿರುವರೋ ಹಾಗೆ.

ಯುಧಿಷ್ಠಿರನೂ ಧರ್ಮ-ಅರ್ಥ-ಕಾಮಗಳನ್ನು ಸಮನಾಗಿ ಸೇವಿಸಿದನು. ನೀತಿಜ್ಞನಾದವನು ಆತ್ಮಸಮರಾದ ಮೂವರು ಬಂಧುಗಳನ್ನು ಯಾವ ರೀತಿ ಏಕರೂಪದಲ್ಲಿ ಆದರಿಸುವನೋ ಹಾಗೆ. ಸಮವಾಗಿ ವಿಭಾಗ ಹೊಂದಿರುವ ಧರ್ಮ-ಅರ್ಥ-ಕಾಮಗಳೇ ಮೈತಾಳಿ ಬಂದರೆ ಹೇಗೋ ಹಾಗಿದ್ದರು, ಯುಧಿಷ್ಠಿರನ ತಮ್ಮಂದಿರು.  ಹಾಗೂ ರಾಜನಾದ ಯುಧಿಷ್ಠಿರನು ನಾಲ್ಕನೆಯ ಪುರುಷಾರ್ಥವಾದ ಮೋಕ್ಷದ ಹಾಗಿದ್ದನು.

 ಜನರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಜನಾಧಿಪನು - ಎಂದರೆ ರಾಜನಾದ ಯುಧಿಷ್ಠಿರನು – ಹೇಗಿದ್ದನೆಂದು ತಿಳಿಯಿತು? ವೇದಗಳನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಮಾಡತಕ್ಕವನು, ಮಹಾ-ಅಧ್ವರಗಳಲ್ಲಿ, ಎಂದರೆ ದೊಡ್ಡ ಯಜ್ಞಗಳಲ್ಲಿ, ಅವನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಮಾಡತಕ್ಕವನು - ಎಂದರೆ ಬಳಸಬಲ್ಲವನು, ಹಾಗೂ ಶುಭಲೋಕಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ತತ್ಪರನಾದವನು – ಎಂಬುದಾಗಿ.

ಯುಧಿಷ್ಠಿರನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಉಳಿದ ರಾಜರ ಮೇಲೆ ಆದ ಪರಿಣಾಮವೇನು? ಲಕ್ಷ್ಮಿಯು ಈಗ ಒಂದು ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲತಕ್ಕವಳಾದಳು. ಅವರ ಮತಿಯು ಉತ್ತಮ-ನಿಷ್ಠೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತು. ದಿನೇ ದಿನೇ ಅವರಲ್ಲಿ ಧರ್ಮವೆಂಬುದು ವೃದ್ಧಿಗೊಳ್ಳಲಾರಂಭಿಸಿತು. ಒಂದು ಮಹಾ-ಅಧ್ವರ - ಎಂದರೆ ದೊಡ್ಡದಾಗ ಯಜ್ಞವು ನಾಲ್ಕೂ ವೇದಗಳ ಪ್ರಯೋಗದಿಂದಾಗಿ ಹೇಗೆ ವಿತತವಾಗುವುದೋ, ಎಂದರೆ ವಿಸ್ತಾರಗೊಳ್ಳುವುದೋ, ಅದೇ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿ ತನ್ನ ನಾಲ್ವರು ಭ್ರಾತೃಗಳಿಂದಾಗಿ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ-ಮಹಾರಾಜನು ಕಂಗೊಳಿಸಿದನು.

ಬೃಹಸ್ಪತಿಯೇ ಮೊದಲಾದ ಮುಖ್ಯದೇವತೆಗಳು ಯಾವರೀತಿ ಪ್ರಜಾಪತಿಯ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಉಪಸ್ಥಿತರಾಗುವರೋ, ಅದೇ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿ ಧೌಮ್ಯ ಮೊದಲಾದ ವಿಪ್ರರೂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರನ ಸುತ್ತಲೂ ನೆರೆದು ಸೇರಿರುತ್ತಿದ್ದರು. ನಿರ್ಮಲನಾದ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರನನ್ನು ಕಂಡು ಯಾವ ರೀತಿ ಪ್ರಜೆಗಳ ನೇತ್ರಗಳೂ ಹೃದಯಗಳೂ ಸಂತೋಷಿಸುವುವೋ, ಅದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಧರ್ಮರಾಜನ ವಿಷಯದಲ್ಲೂ ಅತಿಶಯಿತವಾದ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಪ್ರಜೆಗಳ ಕಣ್ಮನಸ್ಸುಗಳು ತಣಿದವು.

ಆತನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಜೆಗಳು ಸಂತೋಷಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಅದು ಆತನು ಆಳುವವ ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿಯಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ. ಆತನಾದರೂ ಅವರ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಏನು ಪ್ರಿಯವಾಗಿ ಕಂಡಿತೋ ಅದನ್ನು ನೆರವೇರಿಸಿಬಿಡತಕ್ಕವನು. ಧೀಮಂತನಾದ ಆ ಯುಧಿಷ್ಠಿರನ ಬಾಯಿಂದ ಅನುಚಿತವಾದ ಮಾತಾಗಲಿ, ಅಸತ್ಯವಾದ ಮಾತಾಗಲಿ, ಅಸಹ್ಯವಾದ ಮಾತಾಗಲಿ, ಅಪ್ರಿಯವಾದ ಮಾತಾಗಲಿ - ಎಂದೂ ಹೊಮ್ಮುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲ ಜನರ ಹಿತ ಹಾಗೂ ತನ್ನ ಆತ್ಮಕ್ಕೂ ಹಿತ - ಇವನ್ನೂ ಮಾಡಬಯಸುವ ಯುಧಿಷ್ಠಿರನು ಮಹಾತೇಜಶ್ಶಾಲಿಯಾಗಿ ಮೆರೆದನು.

ಅಂತೂ ಹೀಗೆ ಸಂತೋಷದಿಂದ ಇರುವವರಾಗಿ, ಅನ್ಯರಾಜರನ್ನು ತಮ್ಮ ತೇಜಸ್ಸಿನಿಂದ ಬೆದರಿಕೆಯಲ್ಲಿಟ್ಟು, ತಾವಂತೂ ನಿಶ್ಚಿಂತವಾಗಿ ಇದ್ದರು, ಪಾಂಡವರು.ಹೀಗೆ ಕೆಲಕಾಲ ಕಳೆಯಲು ಅರ್ಜುನನು ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಕೇಳಿದನು: ಕೃಷ್ಣ, ಬೇಗೆ ಬಹು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಯಮುನೆಗೆ ಹೋಗೋಣವೇ?  

ಸೂಚನೆ : 16/12/2024 ರಂದು ಈ ಲೇಖನವು ಹೊಸದಿಗಂತ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದೆ.