ಲೇಖಕರು : ಪ್ರೊ. ಕೆ. ಎಸ್. ಕಣ್ಣನ್
ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿರಿ (lekhana@ayvm.in)
ಚಿಕ್ಕವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ರಾಮಾಯಣದ ಕಥೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಬೇಜಾರಿತ್ತು, ನನಗೆ. ದುಃಖದಿಂದ ಶುರುವಾಗಿ ದುಃಖದಿಂದಲೇ ಮುಗಿಯಿತಲ್ಲಾ, ಈ ಕಾವ್ಯ? - ಎಂದು. ಶೋಕ-ಕ್ರೋಧಗಳಿಂದಲಲ್ಲವೇ ವಾಲ್ಮೀಕಿಗಳು ಬೇಡನಿಗೆ ಶಾಪವಿತ್ತದ್ದು? ಕೊನೆಗೆ ಸೀತೆಯು ಭೂಮಿಯೊಳಗೊಂದಾದಾಗ ರಾಮನಿಗೂ ಶೋಕ-ಕ್ರೋಧಗಳೇ ಉಂಟಾದುವಲ್ಲವೇ?
ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಮನನೊಂದರೂ, ಮೊದಲಿನಲ್ಲೂ ಮುಗಿತದಲ್ಲೂ ಮೋದವಿರಬೇಡವೇ ಮಹಿಮೆಯುಳ್ಳವರ ಮಹಾಜೀವನದಲ್ಲಿ?
ಕಥೆಯ ರೂಪರೇಖೆಯನ್ನಷ್ಟೇ ಅರಿಯುವ ಬದಲು ಮೂಲವನ್ನೇ ಹಿಡಿದೋದುವವರಿಗೆ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಕಡಿಮೆ.
ರಾಮಾಯಣಾರಂಭವಿಂತು: ಸದ್ಗುಣ-ಭರಿತ, ವೀರ್ಯ-ಸಂಪನ್ನ, ಧರ್ಮಜ್ಞ – ಎಂದುಮುಂತಾಗೆನ್ನಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ನರನೊಬ್ಬನು ಈ ಲೋಕದಲ್ಲೀಗ ಉಂಟೇ? - ಎಂದು ತಪಸ್ವಿಗಳಾದ ವಾಲ್ಮೀಕಿಗಳು ನಾರದರನ್ನು ಕೇಳಿದರು. ಅಂತಹ ಬಹುಗುಣ-ಸಂಪನ್ನನೆಂದರೆ ಶ್ರೀರಾಮನೆಂದು ತಿಳಿಸಿ, ಆತನ ಜೀವನದ ಒಟ್ಟಾರೆ ಚಿತ್ರಣವೊಂದನ್ನಿತ್ತು ಹೊರಟುಬಂದರು, ನಾರದರು.
ಇತ್ತ ವಾಲ್ಮೀಕಿಗಳೂ ತಮಸಾ-ನದಿಯತ್ತ ಸ್ನಾನಾರ್ಥವಾಗಿ ಬರಲು, ತಮಸಾ-ತೀರ್ಥದ ಪ್ರಸನ್ನತೆ-ರಮಣೀಯತೆಗಳು ಅವರಿಗೆ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯಾಗುತ್ತವೆ.
ಆ ವನದ ಸೌಂದರ್ಯ, ಕ್ರೌಂಚ-ಪಕ್ಷಿಗಳ ಒಂದು ಜೋಡಿಯ ಇಂಪಾದ ಧ್ವನಿ – ಇವನ್ನು ಅವರು ಆಸ್ವಾದಿಸುತ್ತಿರುವಾಗಲೇ ಬೇಡನೊಬ್ಬ ಬಾಣಬಿಟ್ಟ, ಗಂಡು-ಕ್ರೌಂಚಕ್ಕೆ. ರಕ್ತ-ಸಿಕ್ತವಾಗಿ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದು ಅದು ಸತ್ತಿತು. ಸಹಚರನ ಸಾವಿಗೆ ಗೋಳಿಟ್ಟ ಕ್ರೌಂಚಿಯ ಸ್ಥಿತಿ ಹೃದಯ-ವಿದ್ರಾವಕವಾಗಿತ್ತು.
"ಆಹಾ! ಎಂತಹ ಅಧರ್ಮವಿದು!" ಎಂದೆನಿಸಿತು ಧರ್ಮಾತ್ಮರಾದ ಋಷಿಗೆ. ಎಂದೇ ಶಾಪವುಕ್ಕಿತು: "ಏ ಬೇಡ! ಚಿರಕಾಲ ನಿನಗೆ ನೆಲೆ ದೊರೆಯದಿರಲಿ! ಕ್ರೌಂಚ-ಮಿಥುನದಲ್ಲಿ ಕಾಮ-ಮೋಹಿತವಾದದ್ದನ್ನು ನೀನು ಹೊಡೆದು ಸಾಯಿಸಿಬಿಟ್ಟೆಯೆಲ್ಲಾ!"
ಆ ಬಳಿಕ, "ಇದೇನು ನನ್ನ ಬಾಯಿಂದ ಇಂತಹ ಮಾತುಕ್ಕಿತು!" - ಎಂದು ಅವರೇ ಆಶ್ಚರ್ಯಪಡುವಂತಾಯಿತು. ಅದೇ ಗುಂಗಿನಲ್ಲಿರುವಲ್ಲೇ ಬ್ರಹ್ಮಾಗಮನವಾಯಿತು. ಬ್ರಹ್ಮನಿಗೆ ಸ್ವಾಗತ-ಸತ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ ಮೇಲೂ, ಆ ಕ್ರೌಂಚದ ಇಂಚರ, ನಿಷ್ಕರುಣನಿಂದ ಅದರ ನಿಷ್ಕಾರಣವಾದ ಹನನ, ಆಗ ಹೊಮ್ಮಿದ ತಮ್ಮ ಛಂದೋಬದ್ಧ-ವಾಣಿ – ಇವು ಅವರ ಚಿತ್ತವನ್ನಾವರಿಸಿದ್ದವು. ಅವನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ ಬ್ರಹ್ಮನು, "ನನ್ನ ಸಂಕಲ್ಪದಿಂದಲೇ ನಿನ್ನ ವಾಕ್ಕು ಹೊಮ್ಮಿರುವುದು. ರಾಮ-ಚರಿತವನ್ನು ನೀನು ರಚಿಸು. ಅದು ಚಿರ-ಸ್ಥಾಯಿಯಾಗುವುದು" ಎಂದುಸುರಿ ಹೊರಟನು.
ಇಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿವೆ. ಬೇಡರ ಕಸುಬೇ ಬೇಟೆ. ಪಶು-ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಕೊಂದೇ ಅವರ ಜೀವನ. ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಬೇಕಾದುದು ಒಂದು ನೆಮ್ಮದಿಯ ಎಡೆ. ನಿನಗದು ದೊರೆಯದಿರಲಿ – ಎಂದು ಬೇಡನಿಗೆ ವಾಲ್ಮೀಕಿಗಳೆಂದುದು ಉಗ್ರ-ಶಾಪವಾಗಲಿಲ್ಲವೇ? ಪಕ್ಷಿಯೊಂದಕ್ಕೆ ಬಾಣ-ಪ್ರಯೋಗ ಮಾಡಿದವನ ಮೇಲೆ ಋಷಿಯೊಬ್ಬನ ಶಾಪ-ಪ್ರಯೋಗವಾದರೂ ಇಷ್ಟು ತೀಕ್ಷ್ಣವಾಗಬೇಕೇ?
ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಶ್ರೀರಂಗಮಹಾಗುರುಗಳಿತ್ತ ಉತ್ತರ ದಿಕ್ಸೂಚಿಯಾಗಿದೆ. ಬೇಟೆಯೇ ತಪ್ಪೆಂದಲ್ಲ; ಅಧರ್ಮಮಯವಾದ ಬೇಟೆ ದಂಡನಾರ್ಹ. ಆ ಬೇಡನು ಮತ್ತಾವುದೇ ಪ್ರಾಣಿಯನ್ನೋ ಪಕ್ಷಿಯನ್ನೋ ಕೊಂದಿದ್ದರೆ ತಪ್ಪಿರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಕಾಮ-ಕೇಳಿಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನೇ ಹೊಡೆಯಬೇಕಿತ್ತೆ, ಆತ? ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ರತಿ-ಕ್ರೀಡೆಗಿಂತಲೂ ಹಿರಿದಾದ ಸುಖವುಂಟೇ? ಆ ನಲಿದಾಟಕ್ಕೆ ಭಂಗ ತಂದ ಬೇಡನಿಗೆ ನೆಲೆದಾಣವೂ ಬೇಡ! ಪರಸುಖ-ದ್ವೇಷಿಯಾಗಿ ಪಾಪಮಯನಾದವನು ಅಕಾರಣ-ವೈರಕ್ಕೆ ಎಡೆ. ಇಂತಹವನಿಗೀ ಶಾಪ ತಕ್ಕುದೇ ಸರಿ.
ಒಂದರ್ಥದಲ್ಲಿ ರಾಜ-ಕರ್ತವ್ಯವೂ ಋಷಿ-ಕರ್ತವ್ಯವೂ ಒಂದೇ. ಅಧರ್ಮವು ಆಳವಾಗಿ ಬೇರೂರಿದ್ದಲ್ಲಿ ತೀಕ್ಷ್ಣವಾದ ದಂಡನೆಯೇ: ರಾಜನಾದರೆ ಶರ-ಪ್ರಯೋಗ; ಋಷಿಯಾದರೆ ಶಾಪ-ಪ್ರಯೋಗ. ರಾಜನಿಂದಲೇ ಆಗುವುದಿದ್ದಲ್ಲಿ ಆತನಿಂದಲೇ ಅದಾಗಬೇಕು. ಶಾಪ-ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿದ್ದರೂ ರಾಮನ ಮೂಲಕವೇ ರಾಕ್ಷಸ-ಸಂಹಾರವನ್ನು ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರು ಮಾಡಿಸಿದರಷ್ಟೆ?
ಅತ್ಯಧರ್ಮಕಾರ್ಯವು ಜರುಗಿದಾಗ, ಅದಕ್ಕೆ ಕಾರಣನಾದವನಿಗೆ ತಕ್ಕ ಶಾಸ್ತಿಯಾಗಲೇಬೇಕೆಂಬ ಪಾಠದೊಂದಿಗಾರಂಭವಾಗಿದೆ, ರಾಮಾಯಣ. ಕೊನೆಗೂ ರಾವಣನಲ್ಲೂ ಅಧರ್ಮವೇ ಬಲಿಷ್ಠವಾಗಿತ್ತೆಂದೇ ಸಾವು ಸಲ್ಲಬೇಕಾಯಿತಲ್ಲವೇ?
ಮೈಥುನದಲ್ಲಿದ್ದ ಜಿಂಕೆಯ ಮರಣಕ್ಕೆ ಕಾರಣನಾದ ಪಾಂಡುವಿಗೆ ಮೈಥುನದಿಂದಲೇ ಸಾವೆಂಬ ಶಾಪವು ತಟ್ಟಲಿಲ್ಲವೇ?
ಇನ್ನು ರಾಮಾಯಣದ ಅಂತ. ಅದು ಪಾತ್ರಧಾರಿಗಳೆಲ್ಲರೂ ಸ್ವ-ಸ್ವ-ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಮಯ. ಭೂಮಿ-ಜಾತೆಯಾಗಿ ಬಂದ ಸೀತೆಯು ಭೂಮಿಯಲ್ಲೇ ಸೇರಿಕೊಂಡಳು. ದೇವ-ಲೋಕದಿಂದ ಇಳಿದು ಬಂದ ರಾಮನೂ ತನ್ನ ಉಳಿದ ಪರಿವಾರದೊಂದಿಗೆ ತನ್ನ ಮೂಲ-ಸ್ಥಾನವನ್ನೇ ಸೇರಿಕೊಂಡ.
ಅದಕ್ಕೆ ಕೊಂಚ ಮುಂಚಿನ ರಾಮನ ಶೋಕ-ಕ್ರೋಧಗಳೂ ಸಹಜವೇ. ಬ್ರಹ್ಮನು ರಾಮನ ಪೂರ್ವ-ರೂಪದ ತಿಳಿವಳಿಕೆಯಿತ್ತಮೇಲೆ ರಾಮನ ಮನಸ್ಸೂ ಎಷ್ಟೋ ಪರಿವರ್ತಿತವಾಯಿತು; ಮತ್ತೊಬ್ಬಳನ್ನು ವರಿಸದೆ, ಕಾಂಚನ-ಜಾನಕಿಯೊಂದಿಗೇ ಯಜ್ಞಗಳನ್ನಾತ ನಡೆಸಿದನು; ಕಾಲಪುರುಷನ ಆಗಮನವಾಗಲು, ಕಾಲಾತೀತವಾದ ತನ್ನ ಮೂಲಸ್ಥಾನವನ್ನು ರಾಮನು ಸೇರಿದನು.
ಹೀಗೆ ವಾಲ್ಮೀಕಿಯೇ ಆಗಲಿ, ರಾಮನೇ ಆಗಲಿ, "ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟಿದ ಅಧರ್ಮದಿಂದ ತಪ್ಪು ಹೆಜ್ಜೆಯನ್ನಿಡುವವರಿಗೆ, ಒಪ್ಪುವ ದಂಡನೆಯನ್ನಿತ್ತಲ್ಲಿಯೇ ಧರ್ಮಸ್ಥಾಪನೆಯು ಸಾಧಿತವಾಗುವುದು" - ಎಂಬ ಮುಖ್ಯ-ಬೋಧವನ್ನುಂಟುಮಾಡಿರುವರು.
ಇದನ್ನಿಂದು ಮರೆತಿದ್ದೇವಲ್ಲವೇ?
ಸೂಚನೆ: 2/11/2024 ರಂದು ಈ ಲೇಖನ ವಿಜಯವಾಣಿಯ ಸುದಿನ ದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದೆ.