ಮುಷ್ಕರ ಹೂಡುವುದು ಎಷ್ಟು ಸರ್ತಿ|
ಹೊಡೆ ಹೋಟೆಲ್ಗೆ ಕಲ್ಲು
ಏರಿಸುವರು ತಿಂಡಿ ಬಿಲ್ಲು||
ಹೂವು ಮಲ್ಲೇ ಕಾಕಡ
ನೀನು ತುಂಬಾ ಪಾಕಡ|
ಆಡಬೇಡ ನಾಟಕ
ನಮ್ಮದೀ ಕರ್ನಾಟಕ||
ಇವೇ ಮೊದಲಾದ ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವುದು ಇಂದಿನ ವಾಡಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಇಂದು ಕವಿತ್ವವು ಕೀರ್ತಿಗಾಗಿ, ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಾಗಿ, ಜೀವಿಕೆಗಾಗಿ ಅರ್ಥಸಂಪಾದನೆಯನ್ನು ಮಾಡುವ ಒಂದು ಸಾಧನವಾಗಷ್ಟೇ ಇದೆ. ಇದು ಭೌತಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಮೀಸಲಾಗಿರುವುದು ಸರ್ವವಿದಿತ. ಕವಿ ಪದವು 'ವರ್ಣಿಸು' ಎಂಬ ಅರ್ಥವುಳ್ಳ ಕವೃ-ವರ್ಣನೆ ಎಂಬ ಧಾತುವಿನಿಂದ ನಿಷ್ಪನ್ನವಾಗಿದೆ. ವಸ್ತುವೊಂದರ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಆವರಣ 'ಕವಚ' ಇದೆ. ಅದನ್ನು ತೆಗೆದು ಅಥವಾ ವಿವರಣೆ ಮಾಡಿ ಜನರ ದೃಷ್ಟಿಗೆ ಬರುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಾನಾಗಿ ಅವನನ್ನು 'ಕವಿ' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಕವಿ ಪದಕ್ಕೆ ನೀರುಹಕ್ಕಿ, ಜ್ಞಾನಿ, ಋಷಿ, ಬ್ರಹ್ಮಾ, ಪರಮಾತ್ಮಾ ಎಂಬ ಅರ್ಥಗಳಿವೆ. ಕವಿ ಮತ್ತು ಈ ಅರ್ಥಗಳಿಗಿರುವ ಸಾಮ್ಯವನ್ನು ಗಮನಿಸೋಣ.
ಕವಿ ಮತ್ತು ನೀರುಹಕ್ಕಿ
ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ ನೀರುಹಕ್ಕಿಯ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ಗಮನಿಸೋಣ. ತಾನು ನೆಲೆ ನಿಂತಿರುವ ಅಥವಾ ಆಶ್ರಯಿಸಿರುವ ವೃಕ್ಷದಿಂದ, ಪ್ರತಿದಿನವೂ ಆಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಹಾರುತ್ತಾ ಅನೇಕ ವೃಕ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಆಶ್ರಯ ಪಡೆದು ಸುಧಾರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಮುಂದು ಮುಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರೂ ಸಾಯಂಕಾಲದ ವೇಳೆಗೆ ತನ್ನ ಮೂಲನೆಲೆಗೆ ಬಂದು ನೆಲೆಸುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಕವಿಯೂ ಕೂಡ ಪರಮಾತ್ಮನಲ್ಲಿ ಬೆರೆತು ಸುಖವನ್ನನುಭವಿಸುತ್ತಾ ತನ್ನ ಹೃದಯಗುಹೆಯೆಂಬ ನೆಮ್ಮದಿಯ ತಾಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತನಾಗಿರುತ್ತಾ, ಬಹಿರ್ಮುಖವಾದ ಕ್ರಿಯೆಗಳೆಂಬ ಶೃಂಗಾರಾದಿ ರಸಗಳಲ್ಲಿ ವಾಚಕರನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಾ ಕಡೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಂತರಸದಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸು ನೆಲೆಗೊಳ್ಳುವಂತೆ, ತಾನು ಯಾವುದನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿರುವನೋ ಅದೇ ಸುಖವನ್ನೇ ತನ್ನ ವಾಚಕರೂ ಅನುಭವಿಸುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ.
ಕವಿ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನಿ
ಪಾರ್ಥಸಾರಥಿಯು ಅರ್ಜುನನಿಗೆ ಭಗವದ್ಗೀತೆಯಲ್ಲಿ ಉಪದೇಶಿಸುತ್ತಾ 'ಯಾವುದನ್ನು ತಿಳಿದರೆ ಮಿಕ್ಕೆಲ್ಲದರ ತಿಳಿವಳಿಕೆಯುಂಟಾಗುತ್ತದೆಯೋ ಅದೇ ಜ್ಞಾನ'- 'ಯತ್ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ನೈವ ಭೂಯೋಽನ್ಯತ್ ಜ್ಞಾತವ್ಯಮವಶಿಷ್ಯತೇ|' ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಆ ರೀತಿಯಾದ ಪರತತ್ತ್ವದ ಅನುಭವಪೂರ್ವಕವಾದ ತಿಳಿವಳಿಕೆಯೇ ಜ್ಞಾನ. ಅದನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವನೇ ಜ್ಞಾನಿ. ತಾನು ಯಾವುದನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೋ ಅದನ್ನೇ ಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ತನ್ನನ್ನರಸಿ ಬಂದವರಿಗೆ ಅನುಭವಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ತಿಳಿಸಿಕೊಡುವವನಾಗಿದ್ದಾನೆ ಜ್ಞಾನಿ. ಹಾಗೆಯೇ ಕವಿಯೂ ಕೂಡ ತಾನು ಅನುಭವಿಸಿದ ಒಳಸುಖವನ್ನೇ ತನ್ನ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ತನ್ನದೇ ಆದ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಹರಿಸಿ ಓದುಗರನ್ನು ಒಳಸುಖದ ಅನುಭವದತ್ತ ಒಯ್ಯುವವನಾಗಿದ್ದಾನೆ.
ಕವಿ ಮತ್ತು ಋಷಿ
ಋಷ-ಜ್ಞಾನೇ ಎಂಬ ಧಾತುವಿನಿಂದ ನಿಷ್ಪನ್ನವಾದ ಋಷಿಪದವು ಫಲವನ್ನೂ ಮೂಲವನ್ನೂ ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ನೋಡುತ್ತಿರುವ ಋಷಿಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಮೂಲದಲ್ಲಿ ಬೆಳಗುತ್ತಿರುವ ಯಾವ ಜ್ಯೋತಿಯುಂಟೋ, ಆ ಜ್ಯೋತಿಯ ಕಡೆಯೂ ಒಂದು ಕಣ್ಣಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಅಥವಾ ಒಂದು ಕೈಯ್ಯಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಅವಲಂಬಿಸಿಕೊಂಡು ಆ ಜ್ಯೋತಿಯ ವಿಕಾಸವೇ ಆದ ಈ ಹೊರಪ್ರಪಂಚವನ್ನೂ ಆಸ್ವಾದಿಸುತ್ತಾ, ಅದಕ್ಕೆ ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳದೇ 'ಪದ್ಮಪತ್ರಮಿವಾಂಭಸಾ'(ತಾವರೆ ಎಲೆಯ ಮೇಲೆ ನೀರು ಅದಕ್ಕೆ ಅಂಟದೇ ಇರುವಂತೆ) ಎಂಬಂತೆ ಇರುತ್ತಾ, ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿಯೇ ಎರಡನ್ನೂ ಆಸ್ವಾದಿಸುತ್ತಾ, ಮತ್ತೆ ಮೂಲದಲ್ಲಿಯೇ ನೆಲೆನಿಲ್ಲುತ್ತಾನೆ ಋಷಿ. ಹಾಗೆಯೇ ಕವಿಯೂ ಕೂಡ ಒಳಗೆ ಬೆಳಗುತ್ತಿರುವ ಆತ್ಮವಸ್ತುವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾ, ತನ್ನ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಆ ಆತ್ಮವಸ್ತುವಿನಿಂದಲೇ ವಿಕಾಸವಾದ ಪ್ರಪಂಚದ ವರ್ಣನೆಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾ ಮತ್ತೆ ಆ ಆತ್ಮವಸ್ತುವಿನಲ್ಲಿಯೇ ವಾಚಕರನ್ನು ನೆಲೆನಿಲ್ಲಿಸುತ್ತಾನೆ.
ಸೂಚನೆ : 20/2/2021 ರಂದು ಈ ಲೇಖನ ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ ಪತ್ರಿಕೆಯ ಬೋಧಿವೃಕ್ಷ ಅಂಕಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದೆ.